tag:blogger.com,1999:blog-83022930336331539572024-02-07T10:50:22.752-08:00Fulbagiyaडा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.comBlogger181125tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-68693827025730942252023-10-22T08:57:00.000-07:002023-10-22T08:57:56.048-07:00रोचक और ज्ञानवर्धक बाल कहानियां : रानी की जिद<p> </p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बच्चों आने वाली किताब का पूर्वावलोकन </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रोचक और ज्ञानवर्धक बाल कहानियां : रानी की
जिद</span></i></b><b><i><span style="color: #c00000; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p class="MsoNormal"><b><i></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvh3Ftnp-oDOkk3qYbaSY88E9zSOipoVNDLS5a7sR1AKX7ixoisP6n6vlfl92bX9zcDgkJ3MeZ413Xxhgml7nyBTMoBRP7rg9BsA0HTeWy_YwuMefVJ47CVuNqHHuPnp-fngiN60CG6AWkk_-tQLgrSkxVrsEN5D3gQA4qEGIVXn4XPe8WMvLRtEu74Vg/s1024/New%20book%20Kaushal%20Pandey.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="662" data-original-width="1024" height="207" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvh3Ftnp-oDOkk3qYbaSY88E9zSOipoVNDLS5a7sR1AKX7ixoisP6n6vlfl92bX9zcDgkJ3MeZ413Xxhgml7nyBTMoBRP7rg9BsA0HTeWy_YwuMefVJ47CVuNqHHuPnp-fngiN60CG6AWkk_-tQLgrSkxVrsEN5D3gQA4qEGIVXn4XPe8WMvLRtEu74Vg/s320/New%20book%20Kaushal%20Pandey.jpg" width="320" /></a></i></b></div><b><i><br /><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></i></b><p></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कौशल
पांडेय की लेखकीय यात्रा का मैं उन दिनों से साक्षी हूं जब आज से करीब पचास वर्ष
पहले उन्होंने कहानियां लिखना शुरू किया था </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l </span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कहानियों से शुरू हुई उनकी यह
साहित्यिक यात्रा बाद में हिन्दी बाल लेखन की एक विशेष पहचान बनी </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l </span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कौशल
पांडेय ने बाल कविताओं के साथ - साथ बाल नाटक और बाल कहानियां भी लिखीं हैं </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">उनकी पांच बाल कहानियों के आने
वाले संग्रह </span><b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">"</span></b><b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रानी
की जिद</span></b><b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">"</span></b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">
की कहानियां पढ़ने का मुझे अवसर मिला </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>कहानी <b><i>"रानी की जिद"</i></b> और </span><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">"</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कहानी
दुष्ट कौए की"</span></i></b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> लोककथा की शैली में हैं</span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जिन्हें
हम बच्चों को आसानी से सुना सकते है </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l </span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">संग्रह की तीन अन्य कहानियां
-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">डेढ़ टांग की चाल</span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, “</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सीख
ऐसे मिली</span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">
और </span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वह
दीवाली</span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></i></b><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">भी
शिक्षा और नैतिक संदेश से भरी हुई हैं </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l </span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ये सभी कहानियां पढ़ने-सुनने में
इतनी उत्सुकता जगाती हैं कि बच्चे बीच में रुकना बिल्कुल पसंद नहीं करते हैं </span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ये
बाल कहानियां पत्र</span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">-</span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पत्रिकाओं
में प्रकाशित होने के साथ साथ आकाशवाणी से प्रसारित होकर खूब पसंद की गई हैं</span><span style="color: #2310b0; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">l </span><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इन्हें
एक साथ पढ़ना निश्चित ही एक यादगार और आनंददायक अनुभव साबित होगा </span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> 0000</span></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEig0aaXNcd19Z_r6go5-3lPwktRdKCMqqlTyfi3anHCqr50Qp4bEZ0sLnD77XnUxA5zfFV0va8KFiQkXIOQtDhuBL5EULu5PAlRKM1RVy4EOKo_Hxj0neCiAO_2XMp8YVV9mXiBkraCSF82dYp_txyTShXESs8ZyLyWLHIRfQS2axJN90OYImrQCJt13qw/s339/New%20book%20Kaushal%20Pandey.jpg--2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="339" data-original-width="301" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEig0aaXNcd19Z_r6go5-3lPwktRdKCMqqlTyfi3anHCqr50Qp4bEZ0sLnD77XnUxA5zfFV0va8KFiQkXIOQtDhuBL5EULu5PAlRKM1RVy4EOKo_Hxj0neCiAO_2XMp8YVV9mXiBkraCSF82dYp_txyTShXESs8ZyLyWLHIRfQS2axJN90OYImrQCJt13qw/w178-h200/New%20book%20Kaushal%20Pandey.jpg--2.jpg" width="178" /></a></i></b></div><b><i><br />उपेंद्र
कुमार <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b><p></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सेवा
निवृत्त शिक्षक<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कानपुर
में निवास करते हैं </span><span style="color: #2310b0;">l<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मो</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span></i></b><b><i><span style="color: #2310b0; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">0</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: #2310b0; font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> - </span><span style="color: #2310b0;">7607129072<o:p></o:p></span></i></b></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-88838856571320989542023-07-30T23:42:00.000-07:002023-07-30T23:42:50.474-07:00गोरा बादल<p><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(आज प्रतिष्ठित कहानीकार,रेडियो नाट्य लेखक,बाल साहित्यकार,मेरे
स्व०पिताजी आदरणीय श्री प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी </span></i><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">8</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वीं पुण्य तिथि है।उन्होंने प्रचुर मात्रा में
बाल साहित्य,रेडियो नाटकों के साथ ही साहित्य की मुख्यधारा में बड़ों के लिए भी
300से ज्यादा कहानियां लिखी हैं जो अपने समय की प्रतिष्ठित पात्र-पत्रिकाओं—सरस्वती, कल्पना,ज्ञानोदय,कहानी,नई कहानी,प्रसाद आदि में प्रकाशित हुयी थीं।पिता जी को स्मरण करते हुए आज
मैं यहाँ उनका एक बाल नाटक “गोरा बादल” पाठकों के लिए प्रकाशित कर रहा हूं।) </span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गोरा
बादल</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> <table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8SflirjXDv37eRKdPBvNE5gRRs4ye2voy-w0YyM7Q_ga5X76pVpOQKxvid2DcJ_lYuJ2nbNq--tG7rMqUHTitDhjxtLCwWZgfrC0FZn2Yxq2ZUXm_mNPHCr2mV98s0xJesdtzuXr3XaIgpEb7aYHu9ScE_hVaW8M6ZhDuUr5NdcKHEqsGpa282kkFEVQ/s492/Gora%20Badal(Photo--Govt%20Of%20Rajasthan%20ki%20website%20se%20sabhar).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="469" data-original-width="492" height="305" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8SflirjXDv37eRKdPBvNE5gRRs4ye2voy-w0YyM7Q_ga5X76pVpOQKxvid2DcJ_lYuJ2nbNq--tG7rMqUHTitDhjxtLCwWZgfrC0FZn2Yxq2ZUXm_mNPHCr2mV98s0xJesdtzuXr3XaIgpEb7aYHu9ScE_hVaW8M6ZhDuUr5NdcKHEqsGpa282kkFEVQ/w320-h305/Gora%20Badal(Photo--Govt%20Of%20Rajasthan%20ki%20website%20se%20sabhar).jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">(गोरा बादल--चित्र --राजस्थान सरकार की वेबसाईट से साभार)</td></tr></tbody></table><br /> </span></span></i><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">( </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">भारत अभिमन्यु और
बादल जैसे वीर बच्चों का देश है।इन बच्चों ने केवल सोलह साल की अवस्था में जो साहस
दिखाया उससे उनका नाम इतिहास में अमर हो गया।अभिमन्यु ने चक्रव्यूह में कर्ण और
दुःशासन जैसे महारथियों के छक्के छुड़ाये थे</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">तो बादल ने मुगल बादशाह अलाउद्दीन तक के दाँत खट्टे कर
दिये।लीजिए</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">प्रस्तुत है उसी
बादल के जीवन की एक कभी न भूलने वाली झांकी – “गोरा बादल”)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पात्र )</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--वृद्ध राजपूत सरदार</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--गोरा का सोलह साल का वीर बालक</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">--</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">चित्तौड़ के राजा रत्नसेन की रानी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची-एक</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची-दो</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नाट्य निर्देशक <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(दृश्य-1)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(मंच से पर्दा हटता है।मंच के दोनों ओर से दो ढिंढोरची
नगाड़े बजाते हुए आते हैं।मंच के बीच में रुक जाते हैं।और एक दूसरे को घूर कर देखते
हैं।)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक—तू यहाँ क्या कर रहा भाई ?</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची दो-(मुस्कुराकर)—और यही बात मैं तुमसे पूछूं तो?</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक—मैं तो यहाँ अपनी ड्यूटी निभा रहा।गोरा बादल की
कहानी सुनाने आया हूँ।</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">पर तू
यहाँ क्या कर रिया?</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची दो- अबे मुझसे तू तड़ाक करके तो बात करना नहीं
-----।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक—नहीं तो क्या करेगा आयं?</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(दोनों आगे बढ़
कर एक दुसरे का कालर पकड़ते हैं इसी बीच नाटक का निर्देशक वहाँ आता है।दोनों को अलग
करता है।)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नाट्य निर्देशक—क्यूँ लड़ रहे भाई तुम लोग ?अभी नाटक शुरू
नहीं हुआ और लगे लड़ने?</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक—भैया नाटक के शोरुँत की उदघोषणा तो आपने मुझे
करने को कहा था।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची दो—नहीं नहीं मुझे कहा था ।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नाट्य निर्देशक—(समझाकर)देखो तुम लड़ कर टाइम न बर्बाद करो।ऐसा
करो दोनों एक एक</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">वाक्य
बोल कर गोरा बादल कहानी समझाओ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(नाटक निर्देशक मंच से वापस जाता है।दोनों ढिंढोरची एक बार फिर नगाड़ा बजाते
हैं।)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक--चित्तौड़गढ़ के राजा रत्नसेन की रानी पद्मिनी
अत्यन्त रूपवती थी। </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची दो--दिल्ली के बादशाह अलाउद्दीन ने उसकी सुन्दरता
की चर्चा सुनी तो राजा रत्नसेन</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">को पत्र लिखा –- “पद्मिनी को तुरन्त मेरे पास भेजो</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">बदले में जितना
राज्य चाहो </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">ले लो।”पर राजा ने इसे नहीं स्वीकार किया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक--तब अलाउद्दीन ने चित्तौड़गढ़ को घेर लिया।आठ
साल तक घोर युद्ध हुआ</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">लेकिन गढ़ अलाउद्दीन के हाथ न आया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची दो—अंत में अलाउद्दीन ने एक कपट की चाल चली।राजा
रत्नसेन के पास सुलह का</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">सन्देश भेजा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक--राजा के विश्वास पात्र वृद्ध सरदार गोरा और
उसके सोलह साल के लड़के बादल</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">ने राजा को इस कपट चाल में न फँसने के लिए
समझाया किन्तु राजा रत्नसेन </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">नहीं माना।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची दो—नतीजा <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>यह हुआ कि दोनों सरदार रूठ गये और अलाउद्दीन
राजा को अपनी</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">चाल में फँसा कैद कर दिल्ली ले गया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ढिंढोरची एक--पूरे चित्तौड़गढ़ में हाहाकार मच गया।पद्मिनी
ने गोरा और बादल से सहायता के</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">लिए
प्रार्थना की।</span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(दृश्य-2)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">स्थान- गोरा का मकान।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(</span><span lang="HI" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">चिन्तामग्न गोरा आसन पर बैठा दिखाई पड़ता है।उसका
मुख गंभीर है तथा आँखें धरती पर झुकी हुई हैं।बादल आवेश की दशा में टहल रहा है।दोनों
राजपूत सैनिक वेश में हैं । )</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--पिता जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अब चित्तौड़ की
सहायता करना हमारे लिए संभव नहीं है।जब दिल्ली के</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">बादशाह ने राजा को निमंत्रण दिया हम लोगों ने
कितना विरोध किया।लेकिन राजा </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">ने हमें मूर्ख समझा।फिर आज वह दिल्ली के जेलखाने
में सड़े</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">चित्तौड़ गढ़ शत्रुओं के </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">हाथ में पड़ जाय</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">हमें किसी बात का
दुःख नहीं करना चाहिए।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--(खड़ा होकर) बेटा</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तुम्हारे वचन एक
वीर सिपाही के योग्य नहीं हैं।जब देश पर संकट</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">आता है</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">राजा विपत्ति में
फँस जाता है तो वीर राजपूत आपस का बैर-भाव नहीं याद </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">रखते।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--अपना देश और अपना राजा कैसा पिता जी </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">? </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अपना राजा तो उसी
दिन पराया हो </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">गया जिस दिन उसने हमें अपमानित कर राजसभा से
निकाल दिया ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--मगर अपना देश नहीं पराया हुआ बादल।वह आज भी अपना है
और हमेशा अपना ही</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">रहेगा।जिस देश की मिट्टी से यह शरीर बना है</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">जिस धरती की हवा
और पानी से इस </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">शरीर में जीवन पनपा है आज उस पर संकट के बादल
छाये हुए हैं बेटा !</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--लेकिन पिता जी-------।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--(बात काट कर) बस अब मैं कुछ और नहीं सुनना चाहता। तुम
गोरा की संतान हो।</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">वही गोरा - जिसने राजा रत्नसेन का नमक खाया
है</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">जिसने सैकड़ों बार बार दुश्मनों के </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">छक्के छुड़ाये हैं</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">जिसके दादा-बाबा ने जन्मभूमि मेवाड़ की</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> बलिवेदी पर अपने शीश </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">चढ़ाये हैं।क्या
तुम मेरे नाम को कलंकित करोगे</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">? </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">रानी पद्मिनी ने हम से सहायता की </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">पुकार की है।वे हमारी माता के समान हैं</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">| </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">क्या तुम्हारा
हृदय अपनी माँ को अपमानित </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">और दुःखी देख
कर भी चुप रहेगा </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">?</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--(उत्तेजित होकर)अब और न कहिये पिता जी।कल आप मुझे
दिल्ली के रास्ते पर</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">देखेंगे ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--सुनो</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादशाह ने चाल चल
कर हमें धोखा दिया है।उसी प्रकार हमें भी उससे चाल</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">चलनी चाहिए।तभी हमें सफलता मिलेगी ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-- आपकी सूझ अनोखी होती है पिता जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हम अवश्य विजयी
होंगे।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--बादशाह ने रानी पद्मिनी का डोला माँगा है</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वह हम उसे देंगे।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--(चौंक कर) आप डोला भेजेंगे </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">? </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--(हँस कर) हां बादल</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मगर उसमें रानी
जी की जगह औजारों के साथ एक लुहार रहेगा।</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">रानी को पहुँचाने के लिए सोलह सौ दासियों की
पालकियां भी साथ जायेंगी।उनमें </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">दासियों की जगह
हमारे चुने हुए वीर होंगे।पालकी ढोने वाले कहार भी राजपूत सरदार </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">रहेंगे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--पिता जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">क्या आप यह कहना
चाहते हैं कि लोहार वहां राजा की हथकड़ी बेड़ी काट</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">देगा और हम अपने राजा को सुरक्षित वापस छुड़ा
लायेंगे </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">?</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--हां</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">उसके लिए हमें अपने प्राण हथेली पर लेकर चलना
होगा।बादल</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">चलो जल्दी करो ! </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(दोनों का तीव्रगति से प्रस्थान ) </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>दृश्य—3</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>स्थान-- दिल्ली से चित्तौड़ का रास्ता।
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(घायल
गोरा का बादल के साथ प्रवेश)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--बादल</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">राजा को हमने छुड़ा तो लिया किन्तु उन्हें सकुशल
चित्तौड़ भी पहुँचाना है।</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">बादशाह हमारा पीछा कर रहा है।मैं उसका रास्ता
रोकता हूँ</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">तुम जल्दी-से-जल्दी राजा </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">को लेकर चित्तौड़ पहुँचने की कोशिश करो।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">– </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पिता जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आप मुट्ठी भर
सिपाहियों के साथ कैसे इतनी बड़ी सेना का सामना करेंगे </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">?<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--तुम इसकी चिन्ता मत करो बादल।अकेले राजपूत की तलवार
हजारों मुगलों को मौत</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">के घाट उतार
सकती है।फिर मेरे साथ तो चुने हुए सरदार हैं।शरीर में एक भी बूंद </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">खून रहते अलाउद्दीन आगे नहीं बढ़ सकेगा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">– </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पिता जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आप राजा को लेकर चित्तौड़
जाँय</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादशाह को मैं रोकता हूँ।</span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">( </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">सहसा बिलकुल निकट
सेना का कोलाहल सुनाई पड़ता है)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--यह बहस का समय नहीं है बेटा।दुश्मन सिर पर आ पहुँचे</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तुम जल्दी से निकल
जाओ।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-- पिता जी मेरे रहते आप---------।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गोरा--(बादल का हाथ पकड़ कर) जल्दी जाओ।मैं बचा रहा तो चित्तौड़
आकर मिलूंगा नहीं तो</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">स्वर्ग से आशीर्वाद दूंगा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">( </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल का प्रस्थान</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">|</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सेना का कोलाहल
तेज होता है।परदा गिरता है।)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दृश्य-4</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">स्थान-- चित्तौड़ गढ़ का भीतरी भाग। </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(रानी पद्मिनी और बादल दिखाई पड़ते हैं।रानी के मुख पर घोर
दुःख की रेखाएँ खिची हुई हैं।)</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--रानी जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मेरे पिता बादशाह
को रास्ते में रोकने की कोशिश में वीरगति को प्राप्त हुए।</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">राजा जी कुम्भल्मेर
की लड़ाई में स्वर्गवासी बने।अब चित्तौडगढ़ और आपकी रक्षा का भार </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">मेरे कंधे पर है ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी--बेटा बादल</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तुम्हारी वीरता
स्वर्णाक्षरों में लिखी जायेगी।हजारों साल तक इस देश के</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">बच्चे तुम्हारी
देशभक्ति की कहानी सुनेंगे।और तुम्हारी ही तरह वीर बनेंगे अब तुम </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">मेरे लिए जौहर का प्रबन्ध करो।मैं राजा का शव
साथ लेकर आग में जलूंगी।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-- रानी जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आप ऐसा न करें।अब
आप ही चित्तौड़गढ़ की रानी हैं।हम सब आप के साये</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">में रह कर
बादशाह की सेना से युद्ध करेंगे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी--नहीं बादल बादशाह मेरे रूप का लोभी है।वह किले को
जीत कर मुझे पाने की</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">कोशिश कर रहा
है।वह इसमें सफल हो गया तो मेरा सतीत्व नष्ट हो जायेगा।मैं </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">चाहती हूँ कि वह चित्तौड़गढ़ में प्रवेश करे तो उसे
केवल मेरे शरीर की भस्म मिले।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-- मगर रानी जो आप-------।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी--(हँस कर) तुम कहना चाहते होगे कि मैं जीवित ही आग
में कैसे जल सकूँगी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">? </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">,</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">आज संसार
देखेगा कि इस देश की नारी फूल की तरह कोमल है तो संकट पड़ने पर </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">वह पत्थर की तरह कठोर भी हो सकती है।मेरे साथ इस
गढ़ की सभी नारियाँ जौहर </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">करेंगी।एक बड़ी चिता लगवा दो।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-- (काँप कर) रानी जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक बार फिर सोच
लें ।</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी--मैं सौ बार सोच चुकी हूँ।तुम अपने कर्तव्य का
पालन करो</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16px;">।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल-- (आवेश में)तब फिर रानी जी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मेरा निश्चय भी
सुन लें।आप उधर जौहर करेंगी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हम</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">इधर केसरिया बाना पहन सिर पर कफन बाँध कर मुगल
सेना पर टूट पड़ेंगे।मैं राजा </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">को और पिता जी को स्वर्ग से झाँकता देख रहा हूँ
वे हमारी प्रतीक्षा कर रहे हैं।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी--(प्रसन्न कंठ से) आज राजपूतों की धरती धन्य हो गई</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल !</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादल--(अपनी तलवार सामने कर के) रानी जी इस तलवार को छूकर
आप मुझे आशीर्वाद दें</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">--शत्रु का घाव मेरी पीठ पर नहीं</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">छाती पर हो।</span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> (</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">पद्मिनी तलवार
लेकर उसकी धार से अपनी एक अँगुली चीरती हैं और उसके रक्त से बादल के माथे पर टीका
लगाती हैं।)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पद्मिनी</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">— </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जाओ</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इस तिलक की लाली कभी
फीकी न पड़े तुम्हें यश मिले।तुम्हारी कीर्ति युग-</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">युग तक अमर
रहे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(बादल सिर
झुकाता है।रानी उसके सिर पर हाथ रखती हैं।इसे के साथ पर्दा</span><span lang="HI" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 12pt;">गिरता है
)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">00000<o:p></o:p></span></p>
<p style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;"><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";"></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjrAXukEn-Hpzs8S6o18j5_cd3PqeZvtr5CXoqFjSNaCqzA1UGIWn9s6QsKFBTj7qLUqK3Dfa3pglsETT16mF8RRaMzoig73mnDwQ-LLluIjy5Ej7A2oQtjZX6EGHsKD17L5OoqAi9HDjUqmV0rmZFnVFgmOT7Q9RWVseMtgaDT8GSZYCojW4vL1GyWk8I/s1103/Premsvaroop%20Srivastava.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="198" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjrAXukEn-Hpzs8S6o18j5_cd3PqeZvtr5CXoqFjSNaCqzA1UGIWn9s6QsKFBTj7qLUqK3Dfa3pglsETT16mF8RRaMzoig73mnDwQ-LLluIjy5Ej7A2oQtjZX6EGHsKD17L5OoqAi9HDjUqmV0rmZFnVFgmOT7Q9RWVseMtgaDT8GSZYCojW4vL1GyWk8I/w200-h198/Premsvaroop%20Srivastava.jpg" width="200" /></a></i></div><i><br />लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</i><span style="color: black; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span><p></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">11 मार्च, 1929 को जौनपुर के खरौना
गांव में जन्म।</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Mangal;">31 </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">जुलाई 2016</span><span lang="HI" style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Mangal;"> </span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin;"><span dir="RTL"></span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">को
लखनऊ में आकस्मि</span><span dir="LTR"></span><span lang="HI" style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Mangal;"><span dir="LTR"></span>
</span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">निधन।शुरुआती पढ़ाई जौनपुर में करने
के बाद बनारस</span><span dir="LTR"></span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;"><span dir="LTR"></span> युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">0</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">ए</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">0</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">।उत्तर प्रदेश के शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी
नौकरी।देश की प्रमुख स्थापित पत्र पत्रिकाओं सरस्वती</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">कल्पना</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">प्रसाद</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">ज्ञानोदय</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">साप्ताहिक हिन्दुस्तान</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">धर्मयुग</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">कहानी</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;"> नई कहानी</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">विशाल भारत</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">आदि</span><span style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">में कहानियों</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">नाटकों</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">लेखों</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">तथा रेडियो नाटकों</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">रूपकों के अलावा प्रचुर मात्रा में
बाल साहित्य का प्रकाशन।</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों
एवं कहानियों का प्रसारण।बाल कहानियों</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;"> नाटकों</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">लेखों की अब तक पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”</span></b><span dir="RTL"></span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin;"><span dir="RTL"></span>(</span></b><b><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">भारत सरकार द्वारा पुरस्कृत</span></b><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin;">)</span></b><span dir="LTR"></span><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span dir="LTR"></span>“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">यह धरती है बलिदान की</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">जिस देश में हमने जन्म लिया</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">मेरा देश जागे</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">अमर
बलिदान</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">मदारी का खेल</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">मंदिर
का कलश</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">हम सेवक आपके</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">आंखों
का तारा</span></b><b><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”</span></b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आदि
बाल साहित्य की प्रमुख पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग
तीन सौ से अधिक वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span dir="RTL"></span>1950
</span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">के आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र
मृत्यु पर्यंत</span><span dir="LTR"></span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जारी
रहा।</span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span dir="RTL"></span>2012</span><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">में नेशनल बुक ट्रस्ट</span></i></b><b><i><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">इंडिया से बाल उपन्यास</span></i></b><b><i><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">मौत के चंगुल में</span></i></b><b><i><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”</span></i></b><b><i><span style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">तथा </span></i></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI;">2018<i>
में बाल नाटकों का संग्रह एक तमाशा ऐसा भी” प्रकाशित।</i></span></b><span lang="HI" style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><i><span style="font-size: 48.0pt; line-height: 115%;"> </span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-67681394953850026042023-07-26T06:33:00.000-07:002023-07-26T06:33:47.137-07:00मैं झाँसी नहीं दूँगी<p> </p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बाल नाटक </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लेखक-प्रेमस्वरूप
श्रीवास्तव </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मैं झाँसी नहीं
दूँगी</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJXnd-6nlgyY-30q94m1odY897ZDJe9YEVIW5djaQta-Ewp1XXK5pGvznAdFsrWG6RrnvC2tCmw0hQ6UdpxgkuEdEnW2z7XnFGDwCJ7tM93O8MhvZ5VJ_X0sx6wMHY1GzTDNKRic4i2LNw7NfXGXBK3Jajx8SBPGBrzviq2tKkaetuyX9rnn-XkE26v4Q/s347/Mai%20Jhansi%20Nahin%20Dungi-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="347" data-original-width="304" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJXnd-6nlgyY-30q94m1odY897ZDJe9YEVIW5djaQta-Ewp1XXK5pGvznAdFsrWG6RrnvC2tCmw0hQ6UdpxgkuEdEnW2z7XnFGDwCJ7tM93O8MhvZ5VJ_X0sx6wMHY1GzTDNKRic4i2LNw7NfXGXBK3Jajx8SBPGBrzviq2tKkaetuyX9rnn-XkE26v4Q/w175-h200/Mai%20Jhansi%20Nahin%20Dungi-1.jpg" width="175" /></a></div><br /><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span><p></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(महात्मा बुद्ध</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">,</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बादशाह अकबर</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">,</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">संत कबीर जैसे लोगों ने इस देश को प्रेम प्रौर एकता का
संदेश दिया।लेकिन हमारा देश सदियों से गुलाम चला आ रहा था।"सोने की
चिड़िया" कहलाने वाले इस देश को अंग्रेजों ने धीरे धीरे अपने चंगुल में कर
लिया।</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">अंग्रेजों की गुलामी से छूटने के लिए देश में सन् 1857 में
एक बहुत बड़ा गदर छिड़ गया।इसे स्वतंत्रता की पहली लड़ाई भी कहते हैं।इसमें साधारण
जनता से लेकर राजाओं और जमींदारों तक ने भाग लिया। सेना में भी फूट पड़ गई और बहुत
से सिपाही गदर में सम्मिलित हो गये।ऐसे ही समय में अंग्रेजों ने झाँसी का राज्य
अंग्रेजों को देने से इन्कार कर दिया और वे कमर में तलवार बाँध कर लड़ाई के मैदान
में कूद पड़ीं।)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पात्र:</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> ---- </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झाँसी की रानी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>--- झाँसी
का दीवान</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">---</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक तोपची</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुछ अंग्रेज सिपाही</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> और </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुछ</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> लक्ष्मीबाई के </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सैनिक।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दृश्य --1</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">स्थान -- झाँसी
का राज दरबार।महारानी लक्ष्मीबाई के पति झाँसी के राजा गंगाधर राव की मृत्यु हो
चुकी है।वे बहुत दुःखी मन से बैठी दरबार के एक दीवान से बात कर रही हैं।पास ही में
दो चोबदार खड़े हुए हैं।</span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">दीवान--आप इतनी चिन्ता न करें रानी जी।इस संसार में जो
आता</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">है उसे एक दिन जाना ही पड़ता है।</span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">लक्ष्मीबाई--दीवान जी</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">मुझे अपने तीन माह के प्यारे बच्चे के मरने</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">का दुःख
नहीं है।और न उस बच्चे के शोक में घुल कर </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">राजा साहब के स्वर्गवासी हो जाने का ही इतना
कष्ट है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान--फिर आपकी चिन्ता किस बात के लिए है </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">? </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--इस झाँसी का क्या होगा </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">?<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान--क्यों</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अब आप इसकी रानी हैं ।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--अंग्रेजों का कुछ भी ठीक नहीं है दीवान जी।यह
तो आप</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">जानते ही हैं कि जिस राजा के कोई पुत्र नहीं
होता उसका </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">राज्य अंग्रेजी राज्य में मिला लिया जाता है।वे
अब झाँसी </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">को भी हड़पना चाहते हैं।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान--लेकिन आपके तो पुत्र है रानी जी।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--वह दत्तक पुत्र है--गोद लिया हुआ बालक।पता
नहीं क्यों</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">मुझे सन्देह है कि अंग्रेज गवर्नर जनरल का इरादा
नेक </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">नहीं है।झाँसी
को अपने राज्य में मिलाने के लिए वे </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">किसी बालक
को गोद लेने की स्वीकृति नहीं देंगे ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान--ऐसा नहीं होगा रानी जी।गवर्नर जनरल इतना नीच काम</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">कभी नहीं करेंगे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--(हँसकर) आप बड़े भोले हैं दीवान जी।अंग्रेज
कौन सी</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">अनीति नहीं कर रहे हैं।हमारे गुप्तचरों ने सूचना
दी है कि </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">उनके खिलाफ बैरकपुर में देशभक्त सिपाही जल्द ही </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">बगावत करने
वाले हैं।आप देखियेगा</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">बगावत की यह आग </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">बड़ी तेजी से सारे देश में फैल कर रहेगी।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान--आपका क्या विचार है </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">?<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--इसमें हम कैसे पीछे रह सकेंगे।इस अवसर पर हमें
एक</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">होकर देश
को अंग्रेजों के चंगुल से छुड़ाना होगा।इसके </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">लिए हम सभी तरह के त्याग और बलिदान करेंगे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">(</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">सहसा एक सैनिक का
एक पत्र लेकर प्रवेश।)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सिपाही--(अभिवादन करके) रानी जी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गवर्नर जनरल का
आदमी यह</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">पत्र लेकर आया है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--(पत्र लेकर पढ़ती हैं)आपको कोई बालक गोद लेने
की</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">स्वीकृति नहीं दी जाती।झाँसी का राज्य कानून के
अनुसार </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">हम अंग्रेजी राज्य में मिलाने जा रहे हैं।आपको
पाँच हजार </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">रुपया वेतन दिया जायेगा।आप झाँसी का किला खाली
कर </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">दें और शहर में रहें।(लक्ष्मीबाई का मुख क्रोध
से तमतमा </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">उठता है)सैनिक</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">जाओ और सेनापति जी को फौरन भेजो।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सैनिक
तेजी से जाता है।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान--यह तो खुले आम हमारी गरदन काटी जा रही है।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--मैं अपने जीते जी अंग्रेजों को झाँसी नहीं
दूँगी।हमारे पास</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">मुट्ठी
भर फौज है तो क्या हुआ</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">हम आखिरी दम तक </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">अंग्रेजों से लड़ेंगे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सेनापति का प्रवेश।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सेनापति--महारानी की जय !</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--सेनापति जी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सेना को लड़ाई के लिए तैयार होने का हुक्म</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">दीजिये।किले
की हर बुर्जों पर तोपों में गोले रख दिये जायँ।</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">फाटकों पर
पूरी सावधानी रहे।हर आने जाने वाले रास्ते पर </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">चौकसी रखी जाय।पूरी झाँसी को सूचना दे दीजिये</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">सब</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">लड़ाई </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">की तैयारी करें।झाँसी का एक एक बच्चा इस लड़ाई
में अपनी </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">बलि देगा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सेनापति--मैं स्वयं यही निवेदन करने आ रहा था रानी जी।अंग्रेजी</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">फौज ने पहले से ही किले पर घेरा डाल दिया है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--कोई परवाह नहीं।मैं इसी की आशा किये थी।हम
खून</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">की आखिरी
बूँद तक लड़ेंगे जाइये</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">फौरन तैयारी
कीजिये।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सब </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">महरानी लक्ष्मीबाई की जय</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बोलते हुए तेजी
से जाते हैं लक्ष्मीबाई</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">,</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवान और सेनापति
का दूसरी ओर से प्रस्थान।तुरही</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नगाड़ों और दौड़ते घोड़ों के टापों की आवाज सुनायी पड़ती
है।बड़ा कोलाहल होता है जिसमें अनेक कंठों से </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">महारानी
लक्ष्मीबाई की जय</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”,“</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झाँसी की जय”</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">,</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">“</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झाँसी की रानी की
जय</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">की आवाज सुनायी
पड़ती हैं।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दृश्य—2</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiB9AQ0bgRs_gWFNbAwAa3wXOUCJWdQ2tKhiuDeoj_B6muo3dHvxkH01qYn9CV_SI4fSj_sU97hA2f6L3hcGks_P5K71Rh6HI11T-iNlUd0wOGczlvnp2ZAM5Yl8iYIfemIWCHvyVZUqgiFZdK1WeKvmWSnNJhF8PTtp4ijBkRN2Qi1meempB1cj66zNhk/s618/Mai%20Jhansi%20Nahin%20Dungi-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="480" data-original-width="618" height="249" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiB9AQ0bgRs_gWFNbAwAa3wXOUCJWdQ2tKhiuDeoj_B6muo3dHvxkH01qYn9CV_SI4fSj_sU97hA2f6L3hcGks_P5K71Rh6HI11T-iNlUd0wOGczlvnp2ZAM5Yl8iYIfemIWCHvyVZUqgiFZdK1WeKvmWSnNJhF8PTtp4ijBkRN2Qi1meempB1cj66zNhk/s320/Mai%20Jhansi%20Nahin%20Dungi-2.jpg" width="320" /></a></div><br /><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span><p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">स्थान-- झाँसी के
किले का एक भाग।युद्ध का कोलाहल सुनायी पड़ता है।जगह जगह लगी हुई तोपें शत्रु की सेना
पर आग उगल रही हैं।कभी हाथियों की चिग्घाड़ सुनायी पड़ती है तो कभी घोड़ों की
हिनहिनाहट। बीच बीच में बाहर से अंग्रेजी तोप के गोले भीतर आकर धमाके के साथ फूट
रहे हैं।झाँसी के वीर सिपाही घायल होकर गिर पड़ते हैं फिर भी हिम्मत करके लड़ने के
लिए आगे बढ़ जाते हैं।सिपाहियों की भाग दौड़ के बीच लक्ष्मीबाई और गौस मोहम्मद का
प्रवेश।गौस मोहम्मद खून से सराबोर है।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--गौस मोहम्मद</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तुम्हारे जैसे तोपची पर झाँसी को गर्व है।</span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">तुम्हारी
तोप से निकलने वाले गोले बड़े ही निशाने पर पड़ते </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">हैं।उन्होंने अंग्रेजी सेना के छक्के छुड़ा दिये
हैं।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद--मैं अपना फर्ज पूरा कर रहा हूँ रानी जी!यह
खुदा</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">की मेहरबानी है कि इतने घाव हो जाने के बाद भी
मैं </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">पूरी
ताकत से अपने मोर्चे पर डटा हुआ हूँ ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--दुश्मन का क्या हाल है </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">?</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद-–(कुछ चिन्तित होकर)यह बात तो सच ही है कि</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">दुश्मनों का पलड़ा हमसे भारी पड़ रहा है।वे
तादाद में </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">हमसे कई गुना ज्यादा है।जितने मरते हैं उससे
दुगना </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">उनकी जगह लेने के लिए आगे बढ़ाते हैं।लेकिन
हमारा</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हौसला उनसे कई गुना बढ़ा हुआ है।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--गौस मोहम्मद</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इन अंग्रेजों ने
हिन्दू मुसलमानों में फूट</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">डाल कर पूरे देश को ही निगल जाना चाहा।लेकिन अब </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">हम उन्हें
दिखा देंगे कि यह देश सभी जाति और मजहब </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">वालों का है।इसकी रक्षा के लिए एक अपना पसीना</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बहायेगा तो
दूसरा अपना खून बहाने के लिए तैयार होगा।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद--अंग्रेजी फौज अंधी न हो तो देखेगी कि गौस</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">मोहम्मद के
खून का टीका झाँसी के माथे पर लग रहा है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--तुम्हें पाकर मैं धन्य हूँ मेरे भाई</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">|</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अच्छा अब तुम उधर</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">जाकर
देखो।मैं जरा दक्षिण के फाटक पर जा रही हूँ।वहाँ </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">हमें विशेष सावधान रहने की जरूरत है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सहसा एक घबड़ाए
हुए सैनिक का प्रवेश) </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सैनिक--रानी जी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गजब हो गया।किसी
विश्वासघाती ने दक्षिणी ओर</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">का फाटक खोल दिया।अंग्रेजी फौज उससे बड़ी तेजी
से </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">भीतर घुस
रही हैं।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--(जरा भी घबड़ाये बिना)अच्छा चलो</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मैं उधर ही आती
हूँ।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सैनिक
का प्रस्थान)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद--रानी जी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मेरी एक विनती है।अब
हमारे जीतने की</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">कोई आशा नहीं है।आप फौरन किले से बाहर निकल </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">जायँ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई-–नहीं,यह नहीं हो सकता।झाँसी की रानी और किले
के</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">सिपाही एक साथ हो मरेंगे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद--समय बहुत कम है।आप मेरा कहा मानिये</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">देश को</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">आपकी जरूरत है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--और तुम </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">?<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद--मैं यहाँ दुश्मन को तब तक रोके रहूँगा जब तक</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">हमारे ज्यादा से ज्यादा लोग बाहर नहीं निकल जाते।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--(आंखों में आंसू भर कर)इसका मतलब कि अपनी</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">कुर्बानी
दोगे </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">?</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गौस मोहम्मद--झाँसी को उसकी जरूरत है।(अचानक पास ही एक गोला
गिरकर फटता है।)देखिये</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आप फौरन जाइये।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">( </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई दुःखी मन से जाती हैं।गौस मोहम्मद तेजी से दूसरी
ओर निकल जाता है।परदा गिरता है।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दृश्य—3</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">स्थान--एक जंगली नाला।लक्ष्मीबाई एक घोड़े पर सवार आती हैं।
उनके शरीर के घावों से रक्त बह रहा है।पीठ पर वे अपने पाँच साल के दत्तक पुत्र को
बाँधे हुए हैं।साथ में दो सैनिक हैं।रास्ते में एक नाला है जिसे उनका नया घोड़ा लांघ
नहीं पाता और अड़ जाता है। उसी समय पीछे से दो तीन अंग्रेज सिपाही पहुँच जाते हैं।)
</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--अच्छा हुआ तुम लोग आ गए।मरने से पहले और दो</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">चारको हमेशा के लिए सुला देने का पुण्य लूट लूँ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक अंग्रेज--क्या बोलटा हाय </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">?</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई---(अंग्रेज सिपाही पर तलवार का भरपूर वार करती
हुई)</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">देखो</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt; line-height: 115%;">यह बोलती हूँ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">(</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वह सिपाही अपनी जगह ढेर हो जाता है।मगर बाकी अंग्रेज सिपाही लक्ष्मीबाई और उनके साथ के सैनिकों पर टूट पड़ते हैं।दोनों ओर से घमासान लड़ाई
होती है।रानी के साथ के सिपाही घायल होकर गिर पड़ते हैं।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक अंग्रेज--रानी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">टुम अब भी गवर्नर
जनरल की बाट मान लो।हम</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">टुम्हारा जान बख्श सकटा हाय ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--मुझे अपनी जान नहीं</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झाँसी चाहिए।मैं
अपने प्राण रहते</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">झाँसी को तुम्हारे हाथों में नहीं देख सकती।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दूसरा अंग्रेज-हा हा हा।टुम बहोट खटरनाक हाय।हम टुम्हें
नहीं छोड़</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">सकटा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">( </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सब एक साथ लक्ष्मीबाई पर टूट पड़ते हैं।लक्ष्मीबाई वीरता
पूर्वक लड़ती हुई अंत में घावों से अचेत होकर गिर पड़ती है।अंग्रेज उन्हें मरा हुआ
समझ वापस लौट जाते हैं।थोड़ी ही देर में रानी को होश आ जाता है और वे कराहती हैं।)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक सिपाही--(घिसट कर रानी के पास होता हुआ)रानी जी</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बड़ा</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">अफसोस है कि इस आखिरी वक्त में मैं आपकी कुछ भी </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">मदद करने में लाचार हूँ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई--नहीं भाई</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मुझे मरने का कोई
दुःख नहीं है।यह आत्मा</span><span lang="HI" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">तो अमर है।मैं फिर इसी भूमि पर जन्म लूँगी और
अपने </span><span style="font-family: Mangal, "serif"; font-size: 16pt;">देश को स्वतंत्र करा कर रहूँगी।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दूसरा सिपाही--आप धन्य हैं रानी जी ।</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal;">( </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लक्ष्मीबाई के मुँह से टूटे-फूटे शब्द निकलते हैं-“जननी जन्म
भूमि तेरी जय हो।"फिर उनके प्राण पखेरू उड़ जाते हैं।धीरे धीरे परदा गिरता है।) </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>00000 </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: medium;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; line-height: 115%;">लेखक</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif";">परिचय </span><span lang="EN-US">–</span></i></b></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: medium;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif";"></span></i></b></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-size: medium;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQwHenX9rN_JQw6yNfZSf6aVEbUqOgc8U-TtL5iM_3AALthwg3bDukOARCbAJ1USCShH0S-erwRTez8or_cGFF7CM1_A3vt_Vx7xTBA9UJxnQQY0R1VGzJARWZ_rJubJh0x1qMx-FPlFWf1etHJGpbpFxlFyL4kczlJnAgSDA1RMqv3FTMLu-GdRYEPSI/s1103/Premsvaroop%20Srivastava.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="198" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQwHenX9rN_JQw6yNfZSf6aVEbUqOgc8U-TtL5iM_3AALthwg3bDukOARCbAJ1USCShH0S-erwRTez8or_cGFF7CM1_A3vt_Vx7xTBA9UJxnQQY0R1VGzJARWZ_rJubJh0x1qMx-FPlFWf1etHJGpbpFxlFyL4kczlJnAgSDA1RMqv3FTMLu-GdRYEPSI/w200-h198/Premsvaroop%20Srivastava.jpg" width="200" /></a></i></b></span></div><span style="font-size: medium;"><b><i><br />प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</i></b></span><p></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: medium;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जन्म-11मार्च,1929 निधन--31जुलाई 2016। </span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></i></b></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif"; line-height: 115%;"><span style="font-size: medium;"><b><i>
</i></b></span></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: medium;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif";">उत्तर प्रदेश के शिक्षा विभाग में नौकरी।बाल साहित्य की
पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><span lang="EN-US">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अरुण यह मधुमय देश
हमारा</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह धरती है बलिदान की</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिस देश में हमने
जन्म लिया</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरा देश जागे</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अमर बलिदान</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मदारी का खेल</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मंदिर का कलश</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हम सेवक आपके</span><span lang="EN-US">”“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आंखों का तारा</span><span lang="EN-US">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> “मौत के चंगुल
में</span><span lang="EN-US">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> “एक तमाशा ऐसा भी”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, "serif";">आदि बाल साहित्य
की प्रमुख पुस्तकें। </span></i></b></span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-89685649360721972342022-04-06T09:11:00.000-07:002022-04-06T09:11:52.811-07:00गुड़िया का टेंट<p> <b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बाल कविता</span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></b><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गुड़िया का टेंट</span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><br /></b></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3Eeq3QQ2BysCmWCObwjL6Iu8EwlW5AYvAgMmLKt83DsQg8m0W29h27PEOMhLUQfg4c-NMwpeUq91jS6LEOqm5Xu_6RcyMhQ9nE8JU0OaG2kQuepT7_REUFXM6eociwIEQ6QjfZRkH00RCCdfhrOWzHYw8WSafID4S9M1vkqvG4MNMMzU6ieh1NjGE/s1528/gudiya%20ka%20tent-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1528" data-original-width="1033" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3Eeq3QQ2BysCmWCObwjL6Iu8EwlW5AYvAgMmLKt83DsQg8m0W29h27PEOMhLUQfg4c-NMwpeUq91jS6LEOqm5Xu_6RcyMhQ9nE8JU0OaG2kQuepT7_REUFXM6eociwIEQ6QjfZRkH00RCCdfhrOWzHYw8WSafID4S9M1vkqvG4MNMMzU6ieh1NjGE/w216-h320/gudiya%20ka%20tent-2.jpg" width="216" /></a></b></div><b><br /> </b><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गुड़िया
ने एक टेंट मंगाया</span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बड़े
जतन से उसे लगाया </span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बिछा
के उसमें अपना बिस्तर</span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पढ़ने
लगी कथा एक सुंदर </span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तभी
चूहे ने बेल बजाई</span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गुड़िया
उठकर गेट पे आई </span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">चूहा
बोला बिल्ली<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बाहर</span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मुझको
कर लो टेंट के अंदर </span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><br /></b></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitpl6T7zZZibI_edaYXhrUdBoHEuXL6LCzXPbQGB1zdPW6GmJvHYYVypMl50fAL_vwrNl0hwV0UyVkSgbssVtpoT1bS5za3FS6cqL5MrJOG4wm2t_FLbCWuGksrX7yU4IdIZTH4WJB-V8B6ENVpHHapAmONR3U1lwW98kgeIjnN1nEZDOeSrUQW-Jz/s1445/gudiya%20ka%20tent-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1445" data-original-width="1352" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitpl6T7zZZibI_edaYXhrUdBoHEuXL6LCzXPbQGB1zdPW6GmJvHYYVypMl50fAL_vwrNl0hwV0UyVkSgbssVtpoT1bS5za3FS6cqL5MrJOG4wm2t_FLbCWuGksrX7yU4IdIZTH4WJB-V8B6ENVpHHapAmONR3U1lwW98kgeIjnN1nEZDOeSrUQW-Jz/s320/gudiya%20ka%20tent-1.jpg" width="299" /></a></b></div><b><br /> </b><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गुड़िया
बोली यहां से खिसको</span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तुम
तो बस कुतरोगे इसको </span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सुनो
कथा यदि शांत बैठकर</span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आ
सकते हो टेंट के अंदर </span></b><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ll<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: blue; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">00000<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कवि-</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></i></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6kbq2u0XPmxg-hkDL_zV7ZeDdtiwvTg2BPfxLyRInKeU15iX78gKfCol46ftDpqFLLnUFNQOae7YSnNivlbbQK_uzJcqBK7erLJdDkAw_l2achKvqsTGL1yTjM1I3HBlxpMu7nUCQvp-RfABZWBs1gQw2dZLGzfZbY2cOBCpgdvyHP2fMMTpwQ0kC/s227/225677_183694801682941_5870260_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="227" data-original-width="197" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6kbq2u0XPmxg-hkDL_zV7ZeDdtiwvTg2BPfxLyRInKeU15iX78gKfCol46ftDpqFLLnUFNQOae7YSnNivlbbQK_uzJcqBK7erLJdDkAw_l2achKvqsTGL1yTjM1I3HBlxpMu7nUCQvp-RfABZWBs1gQw2dZLGzfZbY2cOBCpgdvyHP2fMMTpwQ0kC/w174-h200/225677_183694801682941_5870260_n.jpg" width="174" /></a></i></b></div><b><i><br />कौशल</i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पाण्डेय</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;"> </span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मोबाइल-0</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;">9532455570</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कानपुर के अंकिन गाँव में 3
अगस्त 1956 को पैदा हुए कौशल पाण्डेय हिंदी बाल साहित्य के सशक्त हस्ताक्षर हैं</span>
l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">1977 से हिंदी की स्तरीय पात्र पत्रिकाओं में
लगातार रचनाओं का प्रकाशन</span> l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बच्चों बड़ों की अभी
तक लगभग 10 किताबें प्रकाशित</span> l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">देश की कई संस्थाओं द्वारा प्रतिष्ठित पुरस्कारों से सम्मानित</span> l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> 2016 में आकाशवाणी से सहायक निदेशक राजभाषा पद से अवकाश
ग्रहण करने के बाद स्वतन्त्र लेखन</span> l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-2546035738639003442022-01-17T07:04:00.000-08:002022-01-17T07:04:20.644-08:00धूप दिखी तो <p> </p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धूप
दिखी तो<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEir3rAFsE94rd6Cg2WR84IoIg_idSNR4PiZntSPjypw9mYXmW1gowpfT69wEWWAO3akvxKYA4FPldv_GB4SIgRLFqFy_wP_qMvAVUTbRYT06W1EfkQP2KvaXrZDqBEuaKwjD3_ofG9iM9BNs5kR7yrFBsM4TQIz3Yjrp7rtgKXEV6Hw_FktCSERox62=s1600" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1600" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEir3rAFsE94rd6Cg2WR84IoIg_idSNR4PiZntSPjypw9mYXmW1gowpfT69wEWWAO3akvxKYA4FPldv_GB4SIgRLFqFy_wP_qMvAVUTbRYT06W1EfkQP2KvaXrZDqBEuaKwjD3_ofG9iM9BNs5kR7yrFBsM4TQIz3Yjrp7rtgKXEV6Hw_FktCSERox62=s320" width="320" /></a></b></div><b><br /> </b><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जाड़े
में सूरज दिखते ही</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मन
करता है नाचूँ गाऊँ।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पार्क
से थोड़ी धूप उठाकर</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक
छोटे डिब्बे में लाऊं।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEiZHPuJGqvfFGVY3JD4mrEhvzVJcRUstOcSh7IqH-QUNKu_IZCy9mMHPzAZfDoLlvMKMxCmXCldXQfTY4hgKXcTMEAdT8WpLXvp-dzyYHUwzP_GhAbAm4aNXerqYvzLsX9zrlWXkc9BpsoGDRZUJkSI-1mzeEcX8S7nlB_D0o4ThJLEQhXi-n06pRdS=s314" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="314" data-original-width="219" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEiZHPuJGqvfFGVY3JD4mrEhvzVJcRUstOcSh7IqH-QUNKu_IZCy9mMHPzAZfDoLlvMKMxCmXCldXQfTY4hgKXcTMEAdT8WpLXvp-dzyYHUwzP_GhAbAm4aNXerqYvzLsX9zrlWXkc9BpsoGDRZUJkSI-1mzeEcX8S7nlB_D0o4ThJLEQhXi-n06pRdS=w139-h200" width="139" /></a></b></div><b><br /></b><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दादी
बाबा के कमरे में</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">खोल
के डिब्बा धूप बिछाऊँ</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गजक
रेवड़ियां मूंगफली भी</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धूप
के संग मैं उन्हें खिलाऊँ।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEiKiKhK811lT3joBAXKL70MpburlzcpXh8Kl2Andtb1Z3wY5Dpfr7eSxVbeg9vecaiB2MeswfKhxQbuFK1spXEvCoh17hEWCC9TXzRDNuI2j9acpVShLye1EusFPjmTUvDHF3EhEMgXES7u0Hj1mYVe6KJGPe4P8swtbgBVor5LoPo-D83vkvWe_oty=s1138" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1138" data-original-width="929" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEiKiKhK811lT3joBAXKL70MpburlzcpXh8Kl2Andtb1Z3wY5Dpfr7eSxVbeg9vecaiB2MeswfKhxQbuFK1spXEvCoh17hEWCC9TXzRDNuI2j9acpVShLye1EusFPjmTUvDHF3EhEMgXES7u0Hj1mYVe6KJGPe4P8swtbgBVor5LoPo-D83vkvWe_oty=s320" width="261" /></a></b></div><b><br /> </b><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बड़ी
देर से मेरा शेरू</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कूद
रहा अपने बोरे पर</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धूप
में ला कर शेरू को भी</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धमा
चौकड़ी कुछ कर आऊं।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">0000<o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हेमन्त
कुमार</span></b><b><span style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-84810845466712178562021-09-24T06:54:00.001-07:002021-09-24T06:54:52.535-07:00बारिश में कुहरा छाया है!<p> <i style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बंधु कुशावर्ती जी से मेरा परिचय लगभग चार दशक से है</span></i><i style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">।मैं
उन्हें अभी तक बाल रंगमंच और बाल साहित्य के समीक्षा और आलोचना पक्ष के लिए ही जानता
था।लेकिन उनके द्वारा वहाट्सऐप पर भेजी गयी एक बाल कविता पढ़ कर मुझे सुखद आश्चर्य
हुआ।उन्होंने बताया कि उन्होंने यह बाल कविता लगभग बीस साल बाद लिखी है।बंधु जी इन
दिनों अपने गाँव गए हुए हैं।यह सम्भवतः उनके गाँव प्रवास का ही असर है जो वहां की
प्राकृतिक सुन्दरता से मुग्ध होकर उन्होंने यह प्यारी बाल कविता लिखी <b>।</b>आप
भी बंधु जी की इस रचना का आनंद उठाइये। </span></i><i style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></i></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बारिश
में कुहरा छाया है!</span></b><b><span style="color: #1506d8; font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEVhal0_7gPgBoF62nEflGWFIPfXH6HISzJHATO06P8_PSG4AC5amDA_Ak8EZz45MIaGeEp7RT0hH3e_rK5A8CffEC4UF6B8RaxiSXZC2U-haJwSWwWpdUGtGW7aC-fZoIibCY25X1scw/s733/Barish+me+kuhra+chhaya+hai-01.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="733" data-original-width="588" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEVhal0_7gPgBoF62nEflGWFIPfXH6HISzJHATO06P8_PSG4AC5amDA_Ak8EZz45MIaGeEp7RT0hH3e_rK5A8CffEC4UF6B8RaxiSXZC2U-haJwSWwWpdUGtGW7aC-fZoIibCY25X1scw/s320/Barish+me+kuhra+chhaya+hai-01.jpg" width="257" /></a></b></div><b><br /><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></b><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गज़ब! गाँव
में बारिश के दिन।</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुहरा-धुँन्ध
भरे<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>नभ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>के दिन।</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अजब सुबह
कुहरा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>छाया<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जाड़े<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बिना</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;">,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धुन्ध<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आया<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>है!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पेड़<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>दिख<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>रहे<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धुँधले - धुँधले !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हरियाली<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>भी<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>धुँधली - धुँधली !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">खेत<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धान<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>के<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धुँधले - धुधले!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">प्रकृति
हुई सब </span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धुँधली-धुँधली!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सूरज<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>अभी<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>नहीं<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>निकला<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दिखता<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>सब धुँधला-धुँधला<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पूरब<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>में<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>जो<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पीला - धुँधला !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">शायद<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>यह<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>सूरज<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>का<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गोला !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8WbJeO8pXzsJp7Uf9kKm-YIkrOw7GSBhOvonW-qB1CycLsCtmEKK2choagDzD90pXeqBFrcTUHU-7KNpJeBV0lrwTdPHhaxwg0QsNhvZ8C_YtYIs-t36ghvwWFuYWS8yi2Mvbds6ZDbk/s1040/Barish+me+kuhra+chhaya+hai-06.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="588" data-original-width="1040" height="181" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8WbJeO8pXzsJp7Uf9kKm-YIkrOw7GSBhOvonW-qB1CycLsCtmEKK2choagDzD90pXeqBFrcTUHU-7KNpJeBV0lrwTdPHhaxwg0QsNhvZ8C_YtYIs-t36ghvwWFuYWS8yi2Mvbds6ZDbk/s320/Barish+me+kuhra+chhaya+hai-06.jpg" width="320" /></a></div><br /><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">ताक-झाँक
की कोशिश में अब !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सूरज<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>भी<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>बनने<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>को<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बेढब!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पूरी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ताकत<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>लगा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>रहा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अजमाता<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>सब<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>के सब<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ढब !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अब नीला
आकाश<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>दिखा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कुछ!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धुँन्ध<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>औ</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;">' </span><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुहरा
भी छँटता कुछ!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">प्रकृति-खेत-तरु
भी कुछ दिखते!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दूर
क्षितिज भी</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दिखता<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है कुछ !</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सूरज<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>में<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>भी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>चमक<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बढी़<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>है।</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धमक<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धूप<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>की<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>भी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>छितरी<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>है!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नभ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>में<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>भी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आये<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हैं<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>बादल!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धुँन्ध<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>औ</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt;">'<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुहरे<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हुए<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>बेदखल!</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: center;"><span lang="HI" style="color: #1506d8; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">00000</span><span style="color: #1506d8; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjh2YQfAbAW1YZdkIE4za5l0AS5Rv_chtv1opLd5Iom2iPIg0UC1_OxSOrITQwhpunEcXQYXTXFoMqEeRq5mA0FwaiGbJ6JCmvvld3sU01iSFsepfVC1bxKYXy673sYFmqn4ofipZbYWJo/s766/Barish+me+kuhra+chhaya+hai-04.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="719" data-original-width="766" height="188" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjh2YQfAbAW1YZdkIE4za5l0AS5Rv_chtv1opLd5Iom2iPIg0UC1_OxSOrITQwhpunEcXQYXTXFoMqEeRq5mA0FwaiGbJ6JCmvvld3sU01iSFsepfVC1bxKYXy673sYFmqn4ofipZbYWJo/w200-h188/Barish+me+kuhra+chhaya+hai-04.jpg" width="200" /></a></i></div><i><br />कविता व
चित्र--बंधु कुशावर्ती </i><i><span style="color: #c00000; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i><p></p>
<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">परिचय:</span></i></b><span style="color: #c00000; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b><i><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">०
अवध-क्षेत्रीय शहर सुल्तानपुर(उ०प्र०) के सांस्कृतिक पृष्ठभूमि वाले मध्यवर्गीय परिवार
में 5 अक्टूबर1949 को जन्म।14-15वर्ष की छात्रावस्था से ही लेखन की शुरुआत।मूर्धन्य
लेखकों का निरंतर सान्निध्य लाभ।विविध विधाओं में मुख्य-धारा के लेखन-प्रकाशन का
पत्र-पत्रिकाओं में अनवरत सिलासिला।समानांतर ही बाल साहित्य,बाल रंगमंच के बहुविध
लेखन व क्रियाकलापों में संलग्न।सांस्कृतिक-साहित्यिक पत्रकारिता से भी सघन-जुड़ाव।बाल-साहित्य
विषयक गहन मूल्यांकन व विवेचानापरक साहित्य इतिहास लेखन।समीक्षा-आलोचना केन्द्रित
3 खण्डों की लेखानाधीन शोधकृति।बाल्साहित्यालोचन:अभिनव हस्तक्षेप” प्रकाशित।2014में
उत्तर प्रदेश हिन्दी संस्थान द्वारा बाल साहित्य पत्रकारिता के लिए “लल्ली प्रसाद
पाण्डेय बाल साहित्य पत्रकारिता” सम्मान से समादृत</span></i></b><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">।<i><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></i></span></b><b><i><span style="color: #c00000; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="color: #990000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">संपर्क:456/247,दौलतगंज,(साजन
मैरिज हाल के सामने),डाकघर:चौक,लखनऊ-226003,मोबाइल-08840655314<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><b><i><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p><span style="color: #990000;"> </span></o:p></span></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-66326456092745338962021-08-16T09:10:00.001-07:002021-08-16T09:10:56.604-07:00बाल कहानी -- जंगल में सफाई अभियान<p><span style="background-color: white;"> </span></p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><b><i><span lang="HI" style="background-color: white; font-family: Mangal, serif; font-size: 18pt;"><span style="color: #660000;">बाल कहानी </span><span style="color: #26282a;"><o:p></o:p></span></span></i></b></p>
<p align="center" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; text-align: center;"><span style="background-color: white;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 18pt;"><span style="color: #660000;">जंगल में सफाई अभियान</span></span></b><b><span style="color: #26282a; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></b></span></p><p align="center" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; text-align: center;"><b><span lang="HI" style="background-color: white; font-family: Mangal, serif; font-size: 18pt;"></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjhrkLRnWI4xlIg-SI5wYK6MWZia5gDfmqNYta8OXFVsXiXgA9GOoN_oogbIyZjuEBmsl9dKjZLEPJnjZdjpMGTeloqHoOmAHVwUoqC4msLyycXRo_YWngBZZbvI02riQOx-VNFO7C6Mkg/s919/Bahadur+chinti.jpg" imageanchor="1" style="background-color: white; margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="696" data-original-width="919" height="303" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjhrkLRnWI4xlIg-SI5wYK6MWZia5gDfmqNYta8OXFVsXiXgA9GOoN_oogbIyZjuEBmsl9dKjZLEPJnjZdjpMGTeloqHoOmAHVwUoqC4msLyycXRo_YWngBZZbvI02riQOx-VNFO7C6Mkg/w400-h303/Bahadur+chinti.jpg" width="400" /></a></b></div><b style="background-color: white;"><br /><span style="color: #660000;"><br /></span></b><p></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">एक बार कानन वन के राजा
शेर सिंह ने अपने दरबार में मंत्रियों की सभा बुलाई तो अचानक इस बुलावे पर सभी
मंत्रीगणों में आपस में काना-फूसी होने लगी की आखिर बात क्या है।जंगल में तो सब
ठीक-ठाक चल रहा है।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;">
</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">खैर</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;">, </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">राजा का बुलावा था तो
सभा में जाना तो था ही।सभी मंत्रीगण निर्धारित समय पर सभा में पहुँच गए।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">राजा शेर सिंह भी आकर
अपने सिंघासन पर आसीन हुए।उन्होंने एक जोर की दहाड़ मारी और बोलना शुरू किया</span><span lang="HI" style="font-family: Helvetica, sans-serif;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">कि</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">आप सभी सोच रहे होंगे कि मैंने अचानक ये सभा क्यों बुलाई?”
तो सभा में फिर थोड़ी हलचल मची।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">राजा शेर सिंह ने कहा कि – “चिंता की कोई बात नही।बस मेरे मन में
एक विचार आया तो सोचा की आप सभी मित्रों के सामने अपनी बात रक्खूं।”</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">सभी एक दूसरे का मुँह देखने लगे।राजा शेर सिंह ने कहा कि-“देखिये
शहर में कितना प्रदूषण फैला हुआ है और उसको रोकने के लिए सरकार पर्याप्त व्यवस्था
भी कर रही है।”</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">शेर सिंह ने एक बार जोर से जम्हाई ली और आगे फिर बोला—</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">“ दूसरी ओर शहरों के विकास के लिए मनुष्य पेड़ों को तो काट ही रहा है
साथ ही अपने यहाँ का सारा कचरा लाकर हमारे जंगल के बाहर फेंक रहा है </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">जिससे हमारा जंगल भी
प्रदूषित हो रहा है।तो क्यों ना हम भी ऐसी कोई व्यवस्था करें कि हमारा जंगल भी सुरक्षित
बचा रहे।”</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">शेर के चुप होते ही जानवरों में खुसुर-पुसुर शुरू हो गयी।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">शेर सिंह फिर से दहाड़ा—“भाई आपस में खुसुर-पुसुर मत करिए।सब एक एक कर
बारी-बारी अपने विचार रखिये।” <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">राजा शेर सिंह ने अपनी बात आगे बढाई—“लेकिन एक समस्या है।”</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">“वो क्या</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;">?</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">सभी
एक साथ बोले।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>राजा शेर सिंह ने कहा-“
केवल अपना जंगल सुरक्षित रखने से कोई फायदा नहीं होगा।इसके लिए जरूरी है कि हमारे
आस-पास के जंगल भी साफ़ सुथरे रहें।इसके लिए हम सबको एकजुट होना पड़ेगा।”</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;">
</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">तब
इस जंगल के मंत्री बलवान भालू उठ कर खड़े हुए और बोले-“ इसके लिए हमें क्या करना
होगा महाराज</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;">?</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Helvetica, sans-serif;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">शेर सिंह ने कहा कि-“हमने
एक उपाय सोचा है।क्यों न हम हर जंगल के राजा को इस अभियान के प्रति जागरूक करें।और
सभी एक साथ मिलकर इस अभियान को पूरा करें।”</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">राजा के इस विचार का सभी
ने जोरदार तालियों द्वारा स्वागत किया।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">अब समस्या ये थी कि हर जंगल में जाकर वहां के राजा को सूचित कैसे किया
जाए? इस काम के लिए झुमरू बन्दर को चुना गया जो जल्दी-जल्दी हर जंगल में जाकर महाराजा
शेर सिंह की <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ये सूचना सबको</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">पहुंचा सके।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"> <o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe; font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">झुमरू बंदर ने अगले दिन से ही फटाफट अपना कार्य शुरू कर दिया और तिन
चार दिनों में <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ही राजा शेर सिंह को सूचित
कर दिया कि सभी जंगलों के राजा इसके लिए तैयार हैं।और उन्होंने अपना पूरा सहयोग
देने का वादा किया है।यह सुन कर शेर सिंह बहुत प्रसन्न हुए।और इस तरह सभी के सहयोग
से कुछ ही समय में कानन वन के साथ ही उसके आस पास के सभी जंगल साफ़ सुथरे होते चले गए।</span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #2b00fe;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;"><span style="font-size: large;">
००००</span></span><span style="font-family: Helvetica, sans-serif; font-size: large;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span lang="HI" style="background-color: white; font-family: Mangal, serif;"><span style="color: #2b00fe;"></span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="color: #2b00fe;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8Rz44K9VcHkrrU2eYoC8Nbd_Bu_jW5BmzCUbz_IyqxnYPycotWl3G88b8ATo4g_VC8ZFxU5AGncWLzMpk62HvgWI0_uywuZvXuKysZ9hG7tfnpbsnx_NZ6c5QRu6mJW_9VY253iYBM5c/s2048/Photo--Poonam+Srivastavaa.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><span style="background-color: white; font-size: medium;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1294" height="188" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8Rz44K9VcHkrrU2eYoC8Nbd_Bu_jW5BmzCUbz_IyqxnYPycotWl3G88b8ATo4g_VC8ZFxU5AGncWLzMpk62HvgWI0_uywuZvXuKysZ9hG7tfnpbsnx_NZ6c5QRu6mJW_9VY253iYBM5c/w126-h188/Photo--Poonam+Srivastavaa.jpg" width="126" /></span></a></span></div><span style="background-color: white; color: #2b00fe;"><br /><i><span style="font-size: medium;">लेखिका--पूनम श्रीवास्तव</span></i></span><p></p><p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white;"><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक सामान्य गृहणी।देश,समाज,परिवार,प्रकृति
को</span></i></b><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI"> </span></i></b><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देख उसे अपने अंदर महसूस करके मन में
होने वाले</span></i></b><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI"> </span></i></b><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मंथन को अक्सर कागज पर कुछ शब्दों का
आकार</span></i></b><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI"> </span></i></b><b style="color: #660000;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देने की कोशिश करती हैं …।इन्हीं कोशिशों में कभी कविता,कभी गजल तो कभी
गीत बन जाते हैं। कई प्रतिष्ठित पत्र-पत्रिकाओं
में कविताओं,लेखों के साथ ही बाल कविताओं कहानियों का प्रकाशन।अभी तक बच्चों के लिए
एक चित्रात्मक कहानी “रंग बिरंगी दुनिया” प्रौढ़ों के लिए दो किताबें—“चिट्ठी आई” और
“अपना धन” प्रकाशित।प्राथमिक स्कूल की कुछ पाठ्य पुस्तकों में भी बच्चों की कहानी और
कवितायेँ प्रकाशित।इन्टरनेट पर इनकी कवितायें,गीत,ग़ज़ल,कहानियां,लेख इनके ब्लाग पर भी पढ़ी जा सकती हैं।</span></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="background-color: white;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="color: #660000;">ब्लाग का पता है;</span></span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="background-color: white;"><b><i><span lang="HI"><a href="http://jharokha-jharokha.blogspot.com/">http://jharokha-jharokha.blogspot.com</a></span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span style="background-color: white;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"><span style="background-color: white; color: #26282a; font-family: Helvetica, sans-serif; font-size: 18pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="background-color: white; font-size: 18pt;"><o:p> </o:p></span></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-40496522715455721722021-07-11T01:08:00.001-07:002021-07-11T01:08:36.417-07:00बदले बदले शहर गांव हैं<p> </p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhx8LueLUymqC8QaASx6gfq7wNGumpzo0gXcmURAPrr4EDjWYey_ziCmVAwqHIb2BzCkjfHP36pUKwcIEcyQH5gPuLr1HH_0-JuhW8WP-FJj2ySNOuwKKpEC3lAoQ1w2otT7fEK3FZEYys/s1040/Badale+badale+shahar+ganv+hain.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1040" data-original-width="780" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhx8LueLUymqC8QaASx6gfq7wNGumpzo0gXcmURAPrr4EDjWYey_ziCmVAwqHIb2BzCkjfHP36pUKwcIEcyQH5gPuLr1HH_0-JuhW8WP-FJj2ySNOuwKKpEC3lAoQ1w2otT7fEK3FZEYys/s320/Badale+badale+shahar+ganv+hain.jpg" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">बिटिया रेवा </td></tr></tbody></table></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></b></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीदी
भैया मम्मी पापा</span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सुन
लो बहुत जरूरी बात</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बिना
मास्क के कहीं न जाना</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">चाहे</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दिन</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हो
या हो रात </span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">भीड़
भाड़</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">
</span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">से</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दूरी</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रखना</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सदा
सफाई पर देना ध्यान</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">घर
से पढ़ना घर से लिखना</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">घर
से ही करो जरूरी काम </span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">l</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बदले
बदले शहर गांव हैं</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तौर
तरीके नए नए</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पढ़ने
लिखने के ढंग बदले</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सीख
रहे</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">
</span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हैं खेल</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नए</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> l</span></b><b><span style="color: #002060; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">००००००</span></b></p><p class="MsoNormal" style="text-align: center;"></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;"><br /><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1ypaqsVaaxk8tRzeDSuFA2Ju_EydxC8Eiu2-LLpD6hEudLseqBqdaXV8z5WJOKJnmLxDc2Cyt4MzhVzhB9GX_6NvOgOOoNHlXdOc2Nf2U1XKYxD5U3Kq0a2gCpe92INBHihWXDq0jqWI/s1440/12916203_1114394165279662_7885630231059124027_o.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1440" data-original-width="1440" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1ypaqsVaaxk8tRzeDSuFA2Ju_EydxC8Eiu2-LLpD6hEudLseqBqdaXV8z5WJOKJnmLxDc2Cyt4MzhVzhB9GX_6NvOgOOoNHlXdOc2Nf2U1XKYxD5U3Kq0a2gCpe92INBHihWXDq0jqWI/w200-h200/12916203_1114394165279662_7885630231059124027_o.jpg" width="200" /></a></i></b></div><b><i><br /></i></b><p></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कवि-कौशल</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पाण्डेय</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;"> </span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;"><b><i><span style="font-size: 12.0pt;">1310</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> ए</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;">, </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बसंत विहार</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;">, </span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कानपुर-</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;">208021</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मोबाइल-0</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt;">9532455570</span></i></b><b><i><span style="font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: left;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कानपुर के अंकिन गाँव में 3
अगस्त 1956 को पैदा हुए कौशल पाण्डेय हिंदी बाल साहित्य के सशक्त हस्ताक्षर हैं</span><span lang="HI"> </span>l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">1977 से हिंदी की स्तरीय
पत्र-पत्रिकाओं में लगातार रचनाओं का प्रकाशन</span><span lang="HI"> </span>l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बच्चों बड़ों की अभी तक लगभग 10 किताबें प्रकाशित</span><span lang="HI"> </span>l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">देश की कई संस्थाओं द्वारा
प्रतिष्ठित पुरस्कारों से सम्मानित</span><span lang="HI"> </span>l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> 2016 में आकाशवाणी से सहायक निदेशक राजभाषा पदसे अवकाश
ग्रहण करने के बाद स्वतन्त्र लेखन</span><span lang="HI"> </span>l</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></b><p></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-48627350247400078882021-03-11T00:41:00.002-08:002021-03-11T00:41:23.632-08:00झुमरू का बेटा<p> <i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(आज 11 मार्च को मेरे पिता स्व० श्री प्रेमस्वरूप
श्रीवास्तव जी का जन्म दिवस है।इस अवसर पर उन्हें स्मरण करते हुए उनकी यह कहानी आप
सभी पाठकों के लिए।)</span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झुमरू का बेटा</span></b><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: right;"><span style="mso-tab-count: 4;"> </span><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लेखक--</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">प्रेमस्वरूप
श्रीवास्तव</span></i></b><b><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p class="MsoNormal" style="text-align: right;"><b><i></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqoBUxugXMTEfGY8GOQKCdeYEINpSGCZ-O6Vh1KCF69rRnhzMxEttmUneCIoQf27D6_nYuGr_aC5CA44KQeeK1KCiHoeD8X39WmtdX1yYUsZFQ4CeyJqigikgJXHcEWgMZbSVhBcHYOog/s1407/Jhumru+ka+beta-1+copy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1407" data-original-width="1054" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqoBUxugXMTEfGY8GOQKCdeYEINpSGCZ-O6Vh1KCF69rRnhzMxEttmUneCIoQf27D6_nYuGr_aC5CA44KQeeK1KCiHoeD8X39WmtdX1yYUsZFQ4CeyJqigikgJXHcEWgMZbSVhBcHYOog/w240-h320/Jhumru+ka+beta-1+copy.jpg" width="240" /></a></i></b></div><b><i><br /><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></i></b><p></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झुमरू हमारे यहाँ हलवाहा था।उसका बेटा था नकुल।गाँव के
जूनियर हाईस्कूल में नकुल और मैं एक ही कक्षा में पढ़ते थे।स्कूल में नकुल का नाम
नकुलचन्द था।लेकिन मेरी माँ उसे नक्कू ही पुकारती थी।जब भी माँ उसे नक्कू कह कर
बुलातीं मै उन्हें तुरन्त टोकता-</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ यह नक्कू
नहीं नकुल है।स्कूल में इसका नाम नकुलचन्द है।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span></p>
<p class="MsoNormal">“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अरे चलचल</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बड़ा आया नाम वाला।है तो झुमरू का ही बेटा न</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नक्कू।होगा स्कूल में इसका नाम नकुलचन्द।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">” </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ चिढ़ कर उत्तर
देती।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>नकुल मेरा सहपाठी ही नहीं</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मेरा अच्छा दोस्त भी था।पढ़ाई में बहुत तेज।वह
मेरे साथ खेलता।हम साथ साथ घर पर पढ़ने भी बैठ जाते।कभी कभी वह हमारे यहाँ ही खाना
भी खा लेता। मगर मुझे खाना थाली में दिया जाता</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">उसे पत्तल में।दरवाजे पर महुआ का पेड़ था।झुमरू रोज उसके
पत्ते तोड़ कर पत्तल बनाता।बाप बेटे उसी पर साथ साथ खाते थे।आँगन के एक कोने में
जमीन पर बैठ कर।खाने के बाद झुमरू उस जगह को पानी से लीप देता था।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां मुझे बहुत प्यार करती थी।इसीलिये मुझे
नकुल के साथ खेलने पढ़ने से तो नहीं मना करती थीं।मगर वे इसका बड़ा ध्यान रखती थीं
कि मेरे और नकुल के बीच एक दूरी अवश्य बनी रहे।मालिक और मजदूर की।शायद ऊँच नीच की
भी।वे उसके हाथ का पानी नहीं पीती थीं।</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पर यह सब जानते
हुए भी नकुल माँ का बड़ा आदर करता था।वे जब उसे बुलातीं वह अपने सारे काम छोड़ दौड़
पड़ता।मैं खीझता तो वह मुझे समझाता --</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">देख रमेश</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इससे क्या होता
है।मन से तो वे मुझे प्यार ही करती हैं।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मेरे पिता जी शहर में नौकरी करते थे।हफ्ते
में एक दिन के लिए घर आते थे।गाँव में हम लोगों की अच्छी खेती बारी थी।माँ इसके
मोह जाल में फँस कर पिताजी के साथ शहर में रहने के लिए तैयार नहीं थीं।इसीलिए मुझे
भी माँ के साथ ही रहना पड़ा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">समय ऐसे ही बीत
रहा था।देखते न देखते वह दिन भी आया कि नकुल और मैंने गाँव के स्कूल की पढ़ाई पूरी
कर ली।पढ़ाई के प्रति नकुल की लगन देख पिता जी ने मेरे साथ ही उसका नाम भी शहर के
कालेज में लिखवा दिया।पर आगे चल कर हम लोगों को अलग होना पड़ा।वह मेडिकल की पढ़ाई
करने दूसरे शहर चला गया।मैं प्रशासनिक सेवा की तैयारी करने लगा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ को अब भी
अपने गाँव के घर</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जमीन</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जायदाद का मोह जकड़े हुए था।इसीलिए घर नहीं
छोड़ा। उनकी सेवा के लिए पिता जी ने एक नौकरानी लगा दी।बीच बीच में कभी मैं</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कभी पिताजी उनके पास पहुँच जाते थे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बहुत दिनों से
मैं न तो नकुल से मिल पाया</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">न उसका कोई
हालचाल मिला।एक दिन सुना कि वह डाक्टर<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बन
गया है।मगर उसने शहर में प्रैक्टिस करने के बजाय अपने गाँव में ही एक दवाखाना खोल
लिया है।सुन कर मुझे बड़ी प्रसन्नता हुई। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इस बार गाँव आने
पर नकुल से मेरी भेंट हुई।मैंने उसे गले लगाते हुए कहा --</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नकुल</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गाँव में अपना
दवाखाना खोलने के तुम्हारे फैसले से मैं बहुत खुश हूँ।आज लोग डाक्टर बनते ही पैसों
के पीछे भागने लगते हैं।इसीलिए वे शहरों में ही अपना नर्सिंग होम खोलने या सरकारी
नौकरी में आने का लालच नहीं छोड़ पाते।अपने देश का बड़ा हिस्सा गाँवों में ही बसता
है।यहाँ सरकारी दवाखाने हैं पर वे अपर्याप्त हैं।तुम गाँव के लिए कुछ करोगे तो यह
सब से बड़ी देश सेवा होगी।अब मैं भी माँ की ओर से निश्चिन्त रहूँगा।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal">“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अरे यह भी कोई
कहने वाली बात है।वे तो मेरी भी माँ हैं।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नकुल मुस्करा कर बोला।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लेकिन जब माँ ने
सुना तो वे बड़बड़ायीं --</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अरे वाह</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झुमरू का बेटा गाँव में डाक्टरी करने आया है। भला
वह किसी केा क्या ठीक करेगा।कौन खायेगा उसके हाथ की दवा।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लेकिन इसके
विपरीत नकुल बराबर उनका हालचाल लेने पहुँच जाता।उनकी कोई तकलीफ सुनता तो उसकी दवा
दे जाता।मगर माँ उसके जाते ही उस दवा को किसी कोने में फेंक देती।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">एक दिन नकुल ने
देखा-- माँ को ज्वर है।उसने तुरन्त उनके लिये दवा भिजवा दी।मगर माँ ने हमेशा की
तरह उसे भी फेंक दिया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अगले दिन नौकरानी
दौड़ती हुई नकुल के पास आयी और बोली-</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">डा०</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">साहब</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ जी को बड़ा तेज बुखार है।उन्हें सुध बुध नहीं है।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नकुल तुरन्त दवा
का बैग ले कर दौड़ पड़ा।माँ का शरीर तवे की तरह तप रहा था।वे अचेत थीं। नकुल नें
उन्हें इन्जेक्शन लगाया।फिर माथे पर ठंडे पानी की पट्टी रखने लगा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुछ समय बाद माँ
को आराम मिलता दिखायी दिया।उनकीं पलकें धीरे धीरे खुलने लगीं।थोड़ी देर बाद वे पूरी
तरह होश में आ गईं।उन्होंने आँखे खोली तो देखा-- नकुल उनके पास बैठा माथे पर पानी
की पट्टी रख रहा था वे सब समझ गईं।उनकी आँखें डबडबा आयीं।काँपते होठों से बस दो ही
शब्द निकले-- </span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बेटा नकुल।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal">“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हाँ माँ</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मैं वही आपका नक्कू हूँ</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">झुमरू का बेटा।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नकुल बोला।</span></p>
<p class="MsoNormal">“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नहीं तू तो मेरा
बेटा नकुलचन्द है रे।”</span></p>
<p class="MsoNormal">“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नहीं माँ</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मुझे नक्कू ही रहने दो।बड़ा प्यारा लगता है यह
छोटा सा नाम।नकुलचन्द--- बाप रे बाप</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इतने भारी भरकम नाम का बोझ मैं नहीं उठा पाऊँगा माँ।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कहकर नकुल
खिलखिला पड़ा।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां भी हँस पड़ी।पर तभी उनकी आँखे एक बार फिर नम
हो आयीं।वे भर्राए गले से बोलीं-</span>“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नकुल</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मैंने कभी भी तुझे झुमरू के बेटे से अधिक कुछ
नहीं माना।तेरे भीतर छिपे हुए हीरे को मैं कभी नहीं जान पायी।मुझे माफ कर दे बेटा।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal">“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नहीं माँ</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">भला कोई माँ अपने बेटे से ऐसा कहती है।एक ओर
मुझे बेटा कहती हैं</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वहीं दूसरी ओर
मुझ से माफी भी माँग रही हैं!नहीं माँ</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">नहीं।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कहते हुए नकुल ने अपना हाथ माँ के होठों पर रख दिया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ नकुल के हाथ
को अपनी दोनों हथेलियों के बीच दबाती हुई बोली-</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पहले मैं सोचती थी</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कितना बड़ा मूर्ख है तू।लोग डाक्टर बन कर शहर में कमायी करते हैं।गाँव में भला
क्या रखा है।पर नहीं</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मैं गलत थी।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span style="mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal">“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मैं पैसों के लिए इस पेशे में नहीं आया।यहाँ
गाँव को मेरी ज्यादा जरूरत थी।यहाँ पैसा भले न हो</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मगर लोगों का प्यार है।पैसे से आदमी जी तो लेता है</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मगर दिल को सुकून तो प्यार से ही मिलता है।</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">माँ उसे एकटक
देखे जा रही थीं।नकुल सोच रहा था-- गाँव में अपना दवाखाना खोलना आज सचमुच सफल हो
गया। </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>००००००० </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">लेखक--</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p><p class="MsoNormal"><b></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhmeiquUJc4PUEojwc0jcK2YKMk6sjtj85qwdMS41htpZQCSip-sLVJqJmLMuIeaK3SNl2OVJWzCbQ8o-ZPMl1U72b4D8BClYqLEPRd4NSwBMQ_Aaj2-DL4wmFme8sjUq2X3pmbi72Rw_g/s720/Photo+no--1+For+Cover--Premswaroop+Srivastav.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="710" data-original-width="720" height="198" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhmeiquUJc4PUEojwc0jcK2YKMk6sjtj85qwdMS41htpZQCSip-sLVJqJmLMuIeaK3SNl2OVJWzCbQ8o-ZPMl1U72b4D8BClYqLEPRd4NSwBMQ_Aaj2-DL4wmFme8sjUq2X3pmbi72Rw_g/w200-h198/Photo+no--1+For+Cover--Premswaroop+Srivastav.jpg" width="200" /></a></b></div><b><br /><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></b><p></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">11मार्च,1929 को
जौनपुर के खरौना गांव में जन्म।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">31जुलाई 2016 को
लखनऊ में आकस्मिक निधन। <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">शुरुआती पढ़ाई
जौनपुर में करने के बाद बनारस युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम0ए0।उत्तर
प्रदेश के शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी नौकरी।पिछले छः दशकों से
साहित्य सृजन मे संलग्न।देश की प्रमुख स्थापित पत्र</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">-</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">पत्रिकाओं में
कहानियों,नाटकों,लेखों,रेडियो नाटकों,रूपकों के अलावा प्रचुर मात्रा में बाल
साहित्य का प्रकाशन।आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों एवं कहानियों
का प्रसारण।बाल कहानियों,नाटकों,लेखों की अब तक पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">(भारत सरकार द्वारा पुरस्कृत)</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">यह धरती है बलिदान की</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जिस देश में हमने जन्म लिया</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मेरा देश जागे</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अमर बलिदान</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मदारी का खेल</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मंदिर का कलश</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हम सेवक आपके</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आंखों का तारा</span></b><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">“मौत के चंगुल में”(नेशनल बुक ट्रस्ट द्वारा
प्रकाशित बाल उपन्यास)“एक तमाशा ऐसा भी”(नेशनल बुक ट्रस्ट द्वारा प्रकाशित बाल
नाटक संग्रह)</span></b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">आदि बाल साहित्य
की प्रमुख पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग तीन सौ से अधिक
वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र 87
वर्ष की उम्र तक निर्बाध चला। <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-19099653974243752722020-08-22T07:49:00.000-07:002020-08-22T07:49:51.294-07:00थंडरहिट और टाइम मशीन<p> <b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वरिष्ठ बाल साहित्यकार और मेरे पिता आदरणीय श्री
प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी ने</span><span lang="HI"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपने अंतिम दिनों में अपना दूसरा बाल उपन्यास </span></i></b><b><i>“</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मौत से दोस्ती</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> लिखा था।</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दुर्भाग्य यह बाल
उपन्यास पिता जी के जीवनकाल में प्रकाशित नहीं हो सका था।</span></i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुझे इस उपन्यास
का शीर्षक </span></i></b><b style="text-align: center;"><i>“</i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आपरेशन थंडरहिट</span></i></b><b style="text-align: center;"><i>”</i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> ज्यादा ठीक और
उपयुक्त लग रहा है ।इसलिए मैं पिता जी का यह उपन्यास </span></i></b><b style="text-align: center;"><i>“</i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आपरेशन थंडरहिट</span></i></b><b style="text-align: center;"><i>”</i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> अपने ब्लॉग </span></i></b><b style="text-align: center;"><i>“</i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फुलबगिया</span></i></b><b style="text-align: center;"><i>”</i></b><b style="text-align: center;"><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पर सीरीज के रूप
में प्रकाशित कर रहा।आज पढ़िए इस उपन्यास का तीसरा भाग)</span></i></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><i><span style="color: black; font-size: 16.0pt;">3. </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">थंडरहिट और टाइम मशीन</span></i></b><b><i><span style="color: black; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><i></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF4lTJLv5uVi3pJ59xspsq7zr2CZD_bLY-8mLIPVVXt8jz3IZFGNANavZG646H6DcpxGvbcBeQko-rh8K3CrEG4tQZcau_IIW6RH0w_wnqjaHawaOZQWjsR9ZI4klnS9ofEucKe1oiYs0/s1159/Maut+ke+changul-6.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="797" data-original-width="1159" height="181" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF4lTJLv5uVi3pJ59xspsq7zr2CZD_bLY-8mLIPVVXt8jz3IZFGNANavZG646H6DcpxGvbcBeQko-rh8K3CrEG4tQZcau_IIW6RH0w_wnqjaHawaOZQWjsR9ZI4klnS9ofEucKe1oiYs0/w262-h181/Maut+ke+changul-6.jpg" width="262" /></a></i></b></div><p></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif; text-align: left;">नील बचपन से ही बड़ा प्रतिभाशाली था।विज्ञान में उसकी विशेष रूचि
थी। एक से बढ़कर एक मशीनेंउसकी कल्पना में आती रहती थी। इसके लिए वह अपने वैज्ञानिक
मित्रों के साथ किसी न किसी प्रयोगशाला में डटा रहता।वे जो कल्पनाएं करते</span><span style="text-align: left;">,</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif; text-align: left;">उन्हें पूरी करने में
जी-जान से जुट जाते।उसे पूरा करने के बाद ही उन्हें कुछ नया करने का संतोष मिलता</span><span style="text-align: left;">,
</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif; text-align: left;">इसी तरह थंडरहिट का
भी जन्म हुआ।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">थंडरहिट एक अजीब महाशक्तिशाली मोटर बोट थी।एक चमत्कारी आविष्कार।वह
न केवल पानी पर चलने वाली मोटर बोट थी</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बल्कि पनडुब्बी की तरह घंटों पानी के भीतर
रह सकती थी।हवा में उसे यान की तरह उड़ाया जा सकता था। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पहले उसे वन सीटर बनाने की बात थी।मगर नासा के अवकाश प्राप्त
वैज्ञानिकों ने उसे टू सीटर बना दिया।इन वैज्ञानिकों की सलाह और सहयोग से ही थंडरहिट
इतनी चमत्कारी बन सकी।इसमें अत्यंत </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">शक्तिशाली </span>03<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;"> इंजन लगे हुए थे।उन्हें आवश्यकतानुसार एक साथ ही चलाने या एक
ही इंजन से काम लेने की व्यवस्था थी।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वैज्ञानिकों ने उसमें एक रॉकेट लांचर भी फिट किया था।उसके लांचिंग
पैड पर एक छोटा सा रॉकेट भी तैयार था।था तो वह छोटा</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर बड़ा ही विनाशकारी।इसीलिए
वैज्ञानिकों ने उसे किसी मुश्किल समय में उपयोग करने की अनुमति दी थी।वह भी उनकी पूर्व
अनुमति लेकर</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्योंकि वे जानते थे कि इसका गलत प्रयोग हजारों निर्दोष प्राणियों
की जान ले सकता है। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर सबसे अजीब उसमें एक और व्यवस्था थी।एक बटन दबाते ही</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">थंडरहिट के तीन मीटर
के क्षेत्र में एक सुरक्षा कवच खड़ा हो जाता था।उसके भीतर वायु तक प्रवेश <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>नहीं कर सकती थी।यह सामान्य ईंधन के अलावा सौर ऊर्जा
से भी चल सकती थी।इस थंडरहिट में पैराशूट भी लगा हुआ था</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अन्यथा पृथ्वी की गुरूत्वाकर्षण
शक्ति थंडरहिट को भारी नुकसान पहुंचा सकती थी। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील की तरह ही राबर्ट भी बड़ा प्रतिभाशाली था।एक अच्छे वैज्ञानिक
मस्तिष्क वाला।उसने एक ऐसी टाइम मशीन बनायी थी जो दुनियाभर के वैज्ञानिकों में चर्चा
का विषय बन चुकी थी।इसमें भी उसने नासा के अवकाश प्राप्त वैज्ञानिकों की मदद ली थी।
</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इसका कम्प्युटराइज्ड राडार पटल हजारों लाखों किलोमीटर दूर से
आने वाली ध्वनि तरंगों को पकड़ लेता था।सूक्ष्म से सूक्ष्म ध्वनि तरंगें उससे बचकर आगे
नहीं बढ़ सकती थीं</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चाहे वे किसी भी कूट भाषा में हों।उन्हें तुरन्त डी-कोड करने
वाली मशीन लगी थी इस टाइम मशीन में। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इन्हीं ध्वनि तरंगों की मदद से वह भविष्य में घटने वाली घटनाओं
का संकेत दे सकती थीं।अतीत की घटनाओं को पकड़ सकती थीं।यह सारे गुण उसमें लगे कम्प्युटर
में थे।इस कम्प्युटर को बनाने में उसे दसियों प्रयोगशालाओं में काम करना पड़ा था।अनेक
वैज्ञानिकों का सहयोग इस टाइम मशीन को फाइनल शक्ल देने में मिला हुआ था।इसीलिए नील
और राबर्ट की यह जोड़ी सब जगह मशहूर हो चुकी थी।</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">नील ने एक दिन हंसकर राबर्ट से पूछा-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">राबर्ट क्या मैं थंडरहिट
का शक्ति परीक्षण कर सकता हूं </span>?”</p><p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">क्यों नहीं।</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">कहने को तो राबर्ट बोल गया</span>,<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">मगर वह भीतर से चकित
था। आखिर नील करना क्या चाहता है </span>?<span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">क्यों उसने यह बात की थी।</span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं अपने थंडरहिट को आकाश में ले जाना चाहता हूं।</span>‘‘</p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इस बार राबर्ट भी मुस्कराकर बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील क्यों मेरा सिर
खा रहे हो </span>?<span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील ने भी मुस्कराकर
जवाब दिया-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्योंकि वह मुझे बड़ा टेस्टी लगता है।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट गंभीर होकर बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मजाक छोड़ो</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चलो कर लो परीक्षण
लेकिन यह तो बताओ कि तुम आकाश में जाना किधर चाहते हो </span>?‘‘</p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं देखना चाहता हूं कि हिमालय की बर्फ से ढकी चोटियां थंडरहिट
से कैसी नजर आती हैं।</span>‘‘</p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सुनते ही राबर्ट का चेहरा गंभीर हो उठा।</span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या बात है राबर्ट </span>?‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील थोड़ा उत्सुक हुआ।</span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जानते हो वह किसका क्षेत्र है </span>?<span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट का यह प्रश्न सुनते ही नील समझ गया कि राबर्ट क्या चाहता
है</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फिर उसे अनेकों पुस्तकों में पढ़ी हुई बातें याद हो आईं।फिर भी पूछा-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम्ही बताओ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह देवों के देव महादेव का क्षेत्र है।उस क्षेत्र से उनकी अनुमति
के बिना एक चिड़िया भी नहीं गुजर सकती।</span>‘‘</p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इतने शक्तिशाली हैं वे </span>?‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील ने आश्चर्य से
पूछा।</span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पहले वे मामूली इन्सान थे</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर अपनी तपस्या और
साधना के बल पर वे बन गये मृत्युंजय</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देवों के भी देव।अब उनकी शक्ति को कोई चुनौती
नहीं दे सकता।किसी ने दी भी तो उसने मुंह की खाई।वे परमपिता परमात्मा की शक्ति का अंश
हैं जैसे हमारे क्राइस्ट और खुदा।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह कैलाशवासी शिव और उनकी महाशक्ति सब काल्पनिक बातें हैं।मुझे
आश्चर्य है कि तुम्हारे जैसा वैज्ञानिक भी इन बातों पर विश्वास करता है</span>?‘‘ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुछ ऐसा ही नील वाटसन
से भी कहना चाहता था</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर हिम्मत नहीं पड़ी।</span></p>
<p class="MsoNormal">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील मैं तुम्हें कोई प्रवचन नहीं दे रहा हूं।</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आगे राबर्ट ने करीब-करीब
वही बातें कहीं</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जो वाटसन ने कही थी। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम अवश्य जाओ।थंडरहिट का परीक्षण करो</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर ध्यान रहे कि किसी
भी तरह उस शक्ति की अवमानना नहीं होनी चाहिए।वे तुम्हें दंडित कर सकते हैं।पर नहीं
करेंगे।वे बड़े क्षमाशील हैं।इसी से उनका नाम आशुतोष भी है।उनके क्षेत्र में प्रवेश
</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">करने से पहले उन्हें प्रणाम अवश्य कर लेना।मेरे टाइम मशीन के
कंपन संकेत दे रहे हैं कि........।</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कहता-कहता राबर्ट अचानक चुप हो गया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील चौंककर बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट तुम कहते-कहते चुप क्यों हो गये।बताओ
न तुम्हारी मशीन क्या संकेत दे रही है </span>?<span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट बोला</span>,--“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम दो-तीन साल पहले
भारत गये थे।उस समय वहां के कुछ मछुआरों से तुम्हारी दोस्ती हुयी थी।क्यों</span>?”</p>
<p class="MsoNormal">“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हां।कृष्णन और अरुण स्वामी।मैं उस समय थंडरहिट बना रहा था।सुन
कर वे मेरे दीवाने हो गये।कहने लगे</span>,--“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यहां अक्सर कोई न कोई तूफान आता रहता है।सैकड़ों
मछुआरे उसमें फंस जाते हैं। आप साल में एक-दो बार यहां आ जाया करें।इससे हमें बड़ी राहत
मिलेगी।मैं उनके प्रति वचनबद्ध हो गया।---हां</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम्हारी टाइम मशीन</span>?”</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट बोला-- </span>“<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरी मशीन उसी का संकेत दे रही है।तुम्हें
उन्हीं के लिये बीच में लौटना पड़ सकता है।</span>”</p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उस विपत्ति से बचने के लिए तुम्हें महादेव शक्ति की तरंगे भेजेंगे।उन्हें
सब पहले से ज्ञात है।वे हम लोगों का कोई अनिष्ट नहीं होने देंगे।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील राबर्ट के इस लंबे-चौड़े भाषण से ऊब रहा था।उसका धैर्य जवाब
दे रहा था।वह हंसकर बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राबर्ट अब मेरे पास वक्त नहीं है।चलो</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम्हारी टाइम मशीन
के संकेत सच हो सकते हैं</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेकिन यही तो मेरे थंडरहिट का शक्ति परीक्षण होगा।चलता हूं।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुरन्त थंडरहिट बन्दूक से छूटी गोली की तरह ऊपर उठा और आकाश
की ऊंचाइयों में</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 10.5pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">खो गया।राबर्ट उस ओर देखता भर रहा।<b><i>(क्रमशः)</i></b></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b><i> ०००</i></b></span></p><p style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;"></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjFpHhj9g-GFdQHEb61jeOqaiMVEANp1C1SGMQA5Z94Xtr6Cs9ibal9_mNso_rs85il1125VHZHAmyysuRCsxMzuMl53K_iAl1foxpFwl-YDi8qkugRpIIfmDcesJFZWyfElGI01c3upc/s1103/Premsvaroop+Srivastava.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="132" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjFpHhj9g-GFdQHEb61jeOqaiMVEANp1C1SGMQA5Z94Xtr6Cs9ibal9_mNso_rs85il1125VHZHAmyysuRCsxMzuMl53K_iAl1foxpFwl-YDi8qkugRpIIfmDcesJFZWyfElGI01c3upc/w134-h132/Premsvaroop+Srivastava.jpg" width="134" /></a></i></div><i>लेखक-प्रेमस्वरूप
श्रीवास्तव<o:p></o:p></i><p></p><p class="MsoNormal"><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">11मार्च</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">1929 को जौनपुर के खरौना
गांव में जन्म।31जुलाई2016 को लखनऊ में आकस्मिक निधन।शुरुआती पढ़ाई जौनपुर में करने
के बाद बनारस</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम</span></i><i><span lang="EN-US">0</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">ए</span></i><i><span lang="EN-US">0</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">।उत्तर प्रदेश के शिक्षा
विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी नौकरी।देश की प्रमुख स्थापित पत्र पत्रिकाओं
सरस्वती</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">कल्पना</span></i><i><span lang="EN-US">, </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">प्रसाद</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">ज्ञानोदय</span></i><i><span lang="EN-US">, </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">साप्ताहिक हिन्दुस्तान</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">धर्मयुग</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">कहानी</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">नई कहानी</span></i><i><span lang="EN-US">, </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">विशाल भारत</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">आदि</span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">में कहानियों</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">नाटकों</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">लेखों</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">तथा रेडियो नाटकों</span></i><i><span lang="EN-US">, </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">रूपकों के अलावा प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।</span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></i></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
</span></p><p class="MsoNormal"><i><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="EN-US"> </span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="EN-US"> </span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों एवं कहानियों का
प्रसारण।बाल कहानियों</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">नाटकों</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">लेखों की अब तक पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><span lang="EN-US">“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span><span lang="EN-US">”</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">(भारत सरकार द्वारा पुरस्कृत)</span><span lang="EN-US">“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">यह धरती है बलिदान की</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">जिस देश में हमने जन्म लिया</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">मेरा देश जागे</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">अमर बलिदान</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">मदारी का खेल</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">मंदिर का कलश</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">हम सेवक आपके</span><span lang="EN-US">”“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">आंखों का तारा</span><span lang="EN-US">”</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">आदि बाल साहित्य की प्रमुख
पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग तीन सौ से अधिक वृत्त
चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र मृत्यु
पर्यंत</span><span lang="EN-US"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">जारी रहा।</span><span lang="EN-US"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">2012</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">में नेशनल बुक ट्रस्ट</span></i><i><span lang="EN-US">,</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">इंडिया से बाल</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">उपन्यास</span><span lang="EN-US">“</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">मौत के चंगुल में</span><span lang="EN-US">”</span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif;"> </span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">तथा 2018
में बाल नाटकों का संग्रह “एक तमाशा ऐसा भी” </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif;">प्रकाशित।</span><span lang="AR-SA"> </span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></i></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b><i><span style="font-size: x-large;"> </span></i></b></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span></p>डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-16538961105325491982020-07-30T23:53:00.002-07:002020-07-31T00:04:59.960-07:00खण्डहर के शैतान<p class="MsoNormal"><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif";">(</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif;">आज 31 जुलाई को </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif";">मेरे
पिता जी प्रतिष्ठित बाल साहित्यकार आदरणीय प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी की पुण्य तिथि है।2016 की 31 जुलाई को ही 87 वर्ष की आयु में उन्होंने
दुनिया को अलविदा कह दिया था।इस बार कोरोना संकट को देखते हुए मैं उनकी स्मृति में
कोई साहित्यिक आयोजन भी नहीं कर पा रहा।इसी लिए आज यहाँ मैं पिता जी की एक
अप्रकाशित कहानी प्रकाशित कर रहा।उनकी रचनाओं को पाठकों तक पहुँचाना ही उनके प्रति
सच्ची श्रद्धांजलि होगी।–डा0 हेमन्त कुमार) </span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: left;"><span style="text-align: center;"> </span><span style="font-family: Mangal, serif; text-align: center;">(ग्रामीण परिवेश की बाल कहानी)</span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 18pt;">खण्डहर के शैतान----।</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 18pt;"><span></span></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif";"><span> </span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgi52LAjF7Vm_vRKLAA-nIPaB1AeppLE9-WbGGRZC-SayvwVqIIC3fkNC_QQYdxBuLZNnuzWDg1ciDbbI6E6X2uQEnVo4-VHV2BG7iIDEpYIfJQsKB4r_zYgWiGG2ohRb5SwBWS4R7H_hc/s425/Hai-tek-3.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="336" data-original-width="425" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgi52LAjF7Vm_vRKLAA-nIPaB1AeppLE9-WbGGRZC-SayvwVqIIC3fkNC_QQYdxBuLZNnuzWDg1ciDbbI6E6X2uQEnVo4-VHV2BG7iIDEpYIfJQsKB4r_zYgWiGG2ohRb5SwBWS4R7H_hc/s320/Hai-tek-3.jpg" width="320" /></a></div><p></p><p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif";"> </span><span style="font-family: Mangal, serif;"> </span><span style="font-family: Mangal, serif;"> </span><span style="font-family: Mangal, serif;">गांव से बाहर एक बड़ा सा खंडहर था।खंडहर को
देखने से लगता था कि कभी वहां बड़ा सा परिवार रहता होगा।मगर आज चरवाहे तक उसके पास
जाने से डरते थे।दिन भर तो वहां सन्नाटा पसरा रहता था।मगर रात होते ही खंडहर में
से तरह की आवाजें आने लगती थीं।कभी सीटी बजने की,कभी घंटियों की टिनटिन टुनटुन,कभी
किटकिट कुटकुट जैसे दांतों से दांत रगड़े जा रहे हों।सुन कर ही गांव वाले सहम
जाते।घर से बाहर निकलने तक का साहस न होता।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> गांव के बड़े बूढ़े बताते हैं कि एक बार किसी
बड़े मेले में पूरा परिवार गया हुआ था।अचानक वहां भगदड़ मच गई।हजारों लोग मारे गये।शायद
वो लोग भी उस भगदड़ में कुचले गये।क्योंकि फ़िर कोई लौट कर नहीं आया।गांव के पुरनिया
लोग बताते हैं कि इस तरह की अकाल मृत्यु में वे प्रेत या शैतान बन जाते हैं।वे ही
लोग अब शैतान बन कर अब अपने इस खंडहर में रह रहे हैं।इस तरह की आवाजें निकाल कर वो
लोगों को सावधान करते हैं---कोई उनकी शान्ति भंग करने के लिये खंडहर के निकट न
आये।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> जब से ये शैतान उस खंडहर में आये गांव
में एक अजीब बात</span><span lang="EN-US"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शुरू हो गयी।लोगों की रसोईं या कहीं और
कुछ भी खाने का सामान रखा रहता वह रात में ही सफ़ाचट हो जाता।जबकि उनके घर में न ही
कोई चूहा दिखता न ही बिल्ली।जब चूहे ही नहीं थे तो बिल्ली कहां से आती।लोग सोचते-</span><span lang="EN-US">–</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या
खण्डहर वाले शैतान ही आकर सब कुछ सफ़ाचट कर जाते हैं।कुछ लोग कहते</span><span lang="EN-US">—“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">भैया
भूत,प्रेत या शैतानों को कहां भूख प्यास लगती है।”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> इधर लोग जितना ही परेशान थे उतना ही खण्डहर
में रहने वाले मजे ले रहे थे।पूरे खण्डहर पर उनका साम्राज्य था।उनके राजा रानी
थे,प्रजा थी,गुप्तचर थे,सेना के छापामार दस्ते थे।उनकी छापामार सेना रात होते ही
भोजन की लूटपाट करने गांव में पहुंच जाती।खण्डहर से लेकर गांव तक में गुप्तचर फ़ैल
जाते।कहीं कोई खतरा तो नहीं है।यहां खण्डहर में बचे लोग अपनी ड्यूटी में सक्रिय हो
जाते। बाजार से चुरा कर लाई गई सीटियां और घण्टियां बजने लगतीं। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> प्रशिक्षित लोग अपने दांतों से
कुटकुट और किटकिट की ध्वनियां करने लगते।गांव वाले डर से सहम कर अपने घरों में
दुबक जाते।इधर घरों में छापामार सैनिक पूरी ताकत से टूट पड़ते।देखते ही देखते जो भी
मिला सफ़ाचट। लोग अपने बिस्तरों में ऐसे दुबके रहते कि किसी आहट पर भी बाहर निकल कर
न देखते।स्वयं पेट भरने के बाद वे अपने साथियों के लिये भोजन पीठ पर भी लाद लेते।
सबके खण्डहर में लौट आने के बाद सारी आवाजें भी बंद हो जातीं। </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> अचानक एक दिन खण्डहर के पास से एक बारात
गुजरी।शैतान मँडली छिप कर बाजे-गाजे और रोशनी का आनन्द उठाने लगी।एक शैतान कुछ
ज्यादा ही फ़ितरती दिमाग का था।वह राजा से बोला</span><span lang="EN-US">—“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजा जी,तमाशा तो बड़ा अच्छा था।</span><span lang="EN-US">”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> राजा सब जानता था।हंस कर बोला</span><span lang="EN-US">—“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह
तमाशा नहीं,बारात थी।</span><span lang="EN-US">”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> वह शैतान बोला</span><span lang="EN-US">—“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्यों न हम लोग भी एक दिन ऐसे ही बारात
निकालें?</span><span lang="EN-US">”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अरे मूर्खों,अभी तक हम लोग दुनिया की
नजर से यहां छिपे हुये हैं।हमने ऐसा किया तो दुनिया हमारे बारे में सब कुछ जान
जायेगी।बाहर हमारे कम दुश्मन हैं?कुत्ते बिल्ली से लेकर इंसान तक हमारी जान के
प्यासे रहते हैं।अपनी इस खण्डहर की दुनिया में चुपचाप पड़े रहो।खाओ,पिओ और मौज करो।</span><span lang="EN-US">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजा
ने उन्हें समझाया।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> लेकिन कहा गया है कि विनाश काले विपरीत
बुद्धि।कुछ शैतान अपनी सनक से बाज नहीं आए।बारात न सही,अपनी बस्ती को ही झंडी आदि
से सजाया जा सकता है।उसके लिये जरूरत का सामान वे कुछ घरों में देख चुके थे।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> अगले दिन गांव के एक छात्र लाल चंद को
स्कूल का अपना एक प्रोजेक्ट पूरा करने के लिये गोंद की जरूरत पड़ी।मगर पूरे घर में
कहीं भी गोंद का पैकेट नहीं मिला।इसी तरह गोकुल की मेज पर से रंगीन कागजों की सारी
सीट ही गायब थी। विशाल के पापा को सुतली की जरूरत पड़ी तो सुतली की पूरी लुंड़ी ही
गायब थी। लाल चंद,गोकुल,विशाल अपने घरों के आसपास भी ढूंढ़ने लगे,अचानक उन्हें कुछ
दूरी पर सुतली का कुछ हिस्सा दिखाई पड़ा।उसका एक सिरा खण्डहर की ओर गया हुआ था।वे
लोग समझ नहीं पाए कि माजरा क्या है।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> दिन का वक्त होने से वे निडर होकर
खण्डहर की ओर चल पड़े।यहां उन्होंने जो दृश्य देखा उसे देख वो दंग रह गये।सैकड़ों
चूहे दौड़ दौड़ कर झंडी बनाने और टांगने में लगे हुये थे।तीनों ने फ़ौरन ही गांव
वालों को ये खबर दी।गांव वालों ने भी आकर वह तमाशा देखा।वो समझ गये कि खण्डहर के शैतान
और कोई नहीं ये चूहे ही थे।शैतानों की सारी पोल पट्टी खुल गई।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> देखते ही देखते लोग खण्डहर की सारी बिलों
को खोदने लगे।उनमें उन्हें सीटियां और घंटियां भी मिल गयीं।चूहों की इस सूझ बूझ से
सब चकित रह गये।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> कहते हैं कि अपना बसेरा छिन जाने पर
तबसे चूहे इंसानों के घरों में ही रहने लगे।</span><span lang="HI"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेकिन अब वे खण्डहर के शैतानों से भी
ज्यादा खुराफ़ाती हो गये थे। पहले वे केवल भोजन सामग्री से मतलब रखते थे,मगर अब तो
वे घर की किताब कापियों से लेकर कपड़े लत्ते तक कुतरने लगे।लेकिन अब तो कुछ हो भी
नहीं सकता था।उन्हें बेदखल करके खण्डहर को खेत बना दिया गया था।आखिर बेचारे जाते
भी तो कहां।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> अब तो
इंसानों के घरों में रहते हुये भी वे उनकी पकड़ से दूर उनके साथ आंख मिचौली खेलते हैं
चूहेदानी को मुंह चिढ़ाते हैं।उन्हें मारने के लिये रखी गयी जहर की गोलियों से
फ़ुटबाल खेलते हैं।उनकी तो हर तरफ़ से बल्ले बल्ले।</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजा
ने एक दिन उनसे मुस्कराकर पूछा,--- </span><span lang="EN-US">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कहो भाइयों,कैसी कट रही है?</span><span lang="EN-US">”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पूरी
दुनिया की शैतान मण्डली ने एक स्वर से चिल्ला कर कहा</span><span lang="EN-US">—“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हिप हिप हुर्रे।</span><span lang="EN-US">”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> 000</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwwcoVJ-5i0liFyZPbINHm_3x_3sDjWKlo_dmEo_5XMt8FM6N7Pmlqb31noHT3YxbYL8luPbR3HL9X09O1hKCEAwpqXzZHn_16nGLwUQdlyVgQELYLMFT9dy7KWrDWI8dxxA1CvGal21o/s1103/Premsvaroop+Srivastava.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="198" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwwcoVJ-5i0liFyZPbINHm_3x_3sDjWKlo_dmEo_5XMt8FM6N7Pmlqb31noHT3YxbYL8luPbR3HL9X09O1hKCEAwpqXzZHn_16nGLwUQdlyVgQELYLMFT9dy7KWrDWI8dxxA1CvGal21o/w200-h198/Premsvaroop+Srivastava.jpg" width="200" /></a></i></p><i><b>लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</b></i><span style="font-size: 13.5pt;"><span></span></span><p></p><p class="MsoNormal"><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">11मार्च</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">1929 को जौनपुर के खरौना गांव में जन्म।31जुलाई2016 को लखनऊ में
आकस्मिक निधन।शुरुआती पढ़ाई जौनपुर में करने के बाद बनारस</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">0</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">ए</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">0</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">।उत्तर प्रदेश के शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों
पर सरकारी नौकरी।देश की प्रमुख स्थापित पत्र पत्रिकाओं सरस्वती</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">कल्पना</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">प्रसाद</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">ज्ञानोदय</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">साप्ताहिक
हिन्दुस्तान</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">धर्मयुग</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">कहानी</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">नई कहानी</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">विशाल
भारत</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">आदि</span><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">में
कहानियों</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">नाटकों</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">लेखों</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">तथा रेडियो नाटकों</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">रूपकों के
अलावा प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;"><span></span></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों एवं कहानियों का
प्रसारण।बाल कहानियों</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">नाटकों</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">लेखों की अब तक पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">(भारत सरकार द्वारा पुरस्कृत)</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">यह धरती है बलिदान की</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">जिस देश में हमने जन्म लिया</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">मेरा देश जागे</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">अमर बलिदान</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">मदारी का खेल</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">मंदिर का कलश</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">हम सेवक आपके</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”“</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">आंखों का तारा</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;">”</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">आदि बाल
साहित्य की प्रमुख पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग तीन सौ
से अधिक वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह
सफ़र मृत्यु पर्यंत</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 13.5pt;">जारी रहा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">2012</span><b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">में नेशनल बुक ट्रस्ट</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;">,</span></i></b><b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">इंडिया से बाल</span></i></b><b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;"> </span></i></b><b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">उपन्यास</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;">“</span></i></b><b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">मौत के चंगुल में</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;">”</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">तथा </span></i></b><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">2018</span></b><b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal, serif; font-size: 14pt;">प्रकाशित।</span></i></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 13.5pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 13.5pt;"><span></span></span></p><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 48pt;"> </span></i></b></p><p class="MsoNormal">
</p><p class="MsoNormal"><b><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt;"> </span></b></p><br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-25332931200875399632020-07-17T11:31:00.000-07:002020-07-17T11:31:16.628-07:00गांव की पुकार<br />
<div style="background: white; border-bottom: solid #F1F1F5 1.0pt; border: none; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-element: para-border-div; padding: 0cm 0cm 0cm 0cm;">
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">गांव की पुकार</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhW7xCZ1ZNOClSlphXFDR7kEPn5BqhFo93-8u3b4eiGK-eocyEkrhiugo_8iL8Ef0JrPVx50DifwvHjeDMrSTUuQ6yt6J-1hQRJuhJwaXT2OUUywpcI7-dAxzcUCr5P8to9TTo6hNlnPKw/s1600/Apne+Ganv.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1119" data-original-width="1600" height="223" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhW7xCZ1ZNOClSlphXFDR7kEPn5BqhFo93-8u3b4eiGK-eocyEkrhiugo_8iL8Ef0JrPVx50DifwvHjeDMrSTUuQ6yt6J-1hQRJuhJwaXT2OUUywpcI7-dAxzcUCr5P8to9TTo6hNlnPKw/s320/Apne+Ganv.jpg" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;"><br /></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">चल बापू</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">अब लौट चलें हम</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">फिर से अपने
गांव।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">बचपन की यदों की
गठरी</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">खुलने को बेताब</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">सोंधी माटी
दरवज्जे की</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">क्यूँ खोती अपनी
ताब</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">महुआ टपक रहा
सोने सा</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">पर खो गई उसकी
आब।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">चल बापू</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">अब लौट चलें हम</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">फिर से अपने
गांव।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvCJezYCuXacKtXIILR2d6H_bcapOT4lDuqfXdIrm9rl7hQ_ghBU6wIKIBmiB7LgGrmanP9TJIxE9JRW0CVIzqFOCdxiA_pANXvdEu7-XmyLWPKLpGzSmcJh0BrMW08IbsxTCaSim0eOM/s1600/Apne+Ganv-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="584" data-original-width="620" height="188" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvCJezYCuXacKtXIILR2d6H_bcapOT4lDuqfXdIrm9rl7hQ_ghBU6wIKIBmiB7LgGrmanP9TJIxE9JRW0CVIzqFOCdxiA_pANXvdEu7-XmyLWPKLpGzSmcJh0BrMW08IbsxTCaSim0eOM/s200/Apne+Ganv-2.jpg" width="200" /></a></b></div>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">गिल्ली डंडा सीसो
पाती</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">छुटपन के सब संगी
साथी</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">बूढ़ी गैया
व्याकुल नजरें</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">रास्ता रही निहार</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">खेतों में पसरा
सन्नाटा</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">जैसे चढ़ा बुखार।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">चल बापू</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">अब लौट चलें हम</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">फिर से अपने
गांव।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">नीम तले की चौरा
माई</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">बरगद बाबा से अब
तो बस</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">करती ये मनुहार</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">लौटा लो सारे
बच्चों को</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">जो बसे समुंदर
पार।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">चल बापू</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">अब लौट चलें हम</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">फिर से अपने
गांव।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijiA_R80rIHqBAuMMrLlql_JVIqgn3u9S8TsHEXn_pPpxagVT8LYkA7nb4c8sWk_y1IXS4pmkardymSnfJPn7IFa-Ga0zO6XoqluLkdRKTgMZm9Alhx72J_i78HjL3FrQRgc_hyVaxBGo/s1600/Photo0356.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1110" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijiA_R80rIHqBAuMMrLlql_JVIqgn3u9S8TsHEXn_pPpxagVT8LYkA7nb4c8sWk_y1IXS4pmkardymSnfJPn7IFa-Ga0zO6XoqluLkdRKTgMZm9Alhx72J_i78HjL3FrQRgc_hyVaxBGo/s200/Photo0356.jpg" width="185" /></a></b></div>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">गांव छोड़ते बखत
तो तूने</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">आजी से बोला ही
होगा</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">जल्दी ही आऊंगा
वापस</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">पाती भी भेजा
होगा</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">आजी की पथराई
आंखें</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">तुझको रहीं पुकार</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">चल बापू</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">अब लौट चलें हम</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">फिर से अपने
गांव।</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;">00000<o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; border: none; line-height: normal; mso-border-bottom-alt: solid #F1F1F5 .75pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; padding: 0cm; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Helvetica; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN; mso-hansi-font-family: Helvetica;">डॉ हेमन्त कुमार</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Helvetica","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-IN;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-88878923088727179972020-05-23T08:09:00.001-07:002020-05-23T08:09:50.261-07:00एक गिलहरी<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक गिलहरी</span><i><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7ti33o5db9OTlBe6j1fiJt4U6xBqmIhvx9aoNcXZiq28j4zhakwSPlcUHvDHCBVdWpnvcHMQkL2KbjfH55aw5DA50-kZjRD_O4P4dXkSXZ_uU7eLvvFc4wUtROllwZzx92Sr6PKk9fSY/s1600/Ek+Gilahari+%25281%2529.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="768" data-original-width="1024" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7ti33o5db9OTlBe6j1fiJt4U6xBqmIhvx9aoNcXZiq28j4zhakwSPlcUHvDHCBVdWpnvcHMQkL2KbjfH55aw5DA50-kZjRD_O4P4dXkSXZ_uU7eLvvFc4wUtROllwZzx92Sr6PKk9fSY/s320/Ek+Gilahari+%25281%2529.JPG" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #c00000; font-family: Mangal, serif; font-size: 16pt;">बड़े सबेरे मेरे आंगन</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक गिलहरी आती</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किट किट कुट कुट</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किट किट कुट कुट</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपने दांत बजाती।</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSwZKgzlsOoa-Gl_cu8oDoRta9CFBZBqkPBDxmA9OZDhE7mgN8vIdHbHnHzXPTgsyAV1Aiq8QIcVhP5ShRQAvMQ-au_FMHP3-vFrxefeX7aet7ifMWJQYxlNACXxbiVG2AoReLbfXWQFE/s1600/Ek+Gilahri-6.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="725" data-original-width="1024" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSwZKgzlsOoa-Gl_cu8oDoRta9CFBZBqkPBDxmA9OZDhE7mgN8vIdHbHnHzXPTgsyAV1Aiq8QIcVhP5ShRQAvMQ-au_FMHP3-vFrxefeX7aet7ifMWJQYxlNACXxbiVG2AoReLbfXWQFE/s320/Ek+Gilahri-6.JPG" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उसी समय सारी गौरैया</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चूं चूं करती आती</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नहीं दिया क्यूं दाना पानी</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़ुदक फ़ुदक सब गातीं।</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">झुंड कई चिड़ियों का भी</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपने संग वो लातीं</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ढकले में पानी पड़ते ही</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सब मिल खूब नहाती।</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiCIaJBB_Kmq5SJ_XrkXhlxISOKOtXP4f7NtytPN_ab5pu85yEW6dwbqA_oHt-4V4UEkevWKBXU2HSijwupNX0b6FiNv5lfPR8TsRgQ2zNHR8EjHZLLFnbleTjfM5u9NmdDtLP1AjP1alw/s1600/Ek+Gilahri+-4.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="567" data-original-width="1024" height="177" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiCIaJBB_Kmq5SJ_XrkXhlxISOKOtXP4f7NtytPN_ab5pu85yEW6dwbqA_oHt-4V4UEkevWKBXU2HSijwupNX0b6FiNv5lfPR8TsRgQ2zNHR8EjHZLLFnbleTjfM5u9NmdDtLP1AjP1alw/s320/Ek+Gilahri+-4.JPG" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चावल के दाने मिलते ही</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बड़े प्रेम से खातीं</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शाम को फ़िर आयेंगे हम सब</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कह कर के उड़ जातीं।</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">0000</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">डा0हेमन्त कुमार</span><span lang="EN-US" style="color: #c00000; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-39958996411408602002020-04-15T07:41:00.000-07:002020-04-15T07:41:21.280-07:00गर्मी आई<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: red; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 13.5pt;">(मेरा यह बालगीत अप्रैल 2004 में नेशनल बुक ट्रस्ट की पत्रिका </span><span style="color: red; font-family: "mangal" , serif; font-size: 13.5pt;">"पाठक मंच बुलेटिन"में प्रकाशित हुआ था)</span></div>
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: blue; font-family: "mangal" , serif; font-size: 22pt;">गर्मी आई</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikasUiN5Wasg_mA3vrJEh5RiowM1WzGRybGOzuYkwunUQehpfhUFmBXw65Ah-RtDKV_3mHyeK7SwJaDLYjqBkJq1rLrKgj82E7as3sNHFPSCklVhHHEj4quQcGut_JSsS57Z6o8ajXLjw/s1600/Garmi+aai--Pathak+Manch-April-2004+-+Copy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1215" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikasUiN5Wasg_mA3vrJEh5RiowM1WzGRybGOzuYkwunUQehpfhUFmBXw65Ah-RtDKV_3mHyeK7SwJaDLYjqBkJq1rLrKgj82E7as3sNHFPSCklVhHHEj4quQcGut_JSsS57Z6o8ajXLjw/s320/Garmi+aai--Pathak+Manch-April-2004+-+Copy.jpg" width="242" /></a></div>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">जाड़ा गया लो गर्मी आई</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">बरफ मलाई संग ले आई।</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">दिन छोटे से बड़े हुए अब</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">रातें<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हो<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गईं<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>छोटी</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">बंदर जी ने सिल बट्टे पर</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">ठंढाई<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>घोटी।</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">भालू<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>भी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>क्यों<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>रहता
पीछे</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">उसने<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ली <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>अंगड़ाई</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">झट<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>से पहुंचा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>नदी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>किनारे</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">,<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">डुबकी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>एक<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>लगाई।</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span><span style="color: blue; font-family: "mangal" , serif; font-size: 14pt;">घोड़े को जब कुछ ना सूझा</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: blue; font-family: "mangal" , serif; font-size: 14pt;">उसने दौड़ लगाई</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">गधे ने अपने पैर पटक कर</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">ढेरों धूल उडाई।</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;"><br /></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p> </o:p></span><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , serif; font-size: 14pt;">जाड़ा गया लो गर्मी
आई</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14pt;">,</span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">बरफ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मलाई<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>संग ले आई।</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;">00000</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 12.5pt;">डा0हेमन्त कुमार</span><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-7604712869802835032020-03-10T23:11:00.002-07:002020-03-10T23:11:33.519-07:00बाल कहानी--गुड़िया का उपहार<br />
<div class="MsoNormal">
<i><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आज प्रतिष्ठित कहानीकार,रेडियो नाट्य लेखक,बाल साहित्यकार,
मेरे पिताजी आदरणीय श्री प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी का 91वां जन्म दिवस
है।उन्होंने प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य,रेडियो नाटकों के साथ ही साहित्य की
मुख्यधारा में बड़ों के लिए भी 300 से ज्यादा कहानियां लिखी हैं जो अपने समय की
प्रतिष्ठित पात्र-पत्रिकाओं—सरस्वती,कल्पना,ज्ञानोदय, कहानी,नई कहानी,प्रसाद आदि
में प्रकाशित हुयी थीं।पिता जी को स्मरण करते हुए आज मैं यहाँ उनकी एक बाल कहानी “गुडिया
का उपहार”कहानी बाल पाठकों के लिए प्रकाशित कर रहा हूं।<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गुड़िया का उपहार</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ-DyxQl-Is5yA9I1XGugNAAZT0TJOw4xZliMIMpK3Tc4NTlVpw14GAmc6QJoC8FisuM_F9Bg9XBMnhyphenhyphenlQOh-BYZJ7gj2bIO54ProOazOwNjhMaov6c9hoBSDX4dz4BiQcnDtuLY5bTKI/s1600/Desh+bachana.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="480" data-original-width="618" height="248" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ-DyxQl-Is5yA9I1XGugNAAZT0TJOw4xZliMIMpK3Tc4NTlVpw14GAmc6QJoC8FisuM_F9Bg9XBMnhyphenhyphenlQOh-BYZJ7gj2bIO54ProOazOwNjhMaov6c9hoBSDX4dz4BiQcnDtuLY5bTKI/s320/Desh+bachana.jpg" width="320" /></a></div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>नाम तो था
उसका गौरी।लेकिन मां पापा कभी कभी प्यार से उसे गुड़िया भी बुला बैठते।धीरे धीरे
उसका यही नाम अधिक चलन में आ गया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया हमेशा अपनी कक्षा में प्रथम
आती।उसकी उम्र थी केवल दस बारह साल।मगर भगवान ने उसे बुद्धि के साथ गजब की
सुन्दरता भी प्रदान की थी।उसकी इन बातों की चर्चा गांव के बाहर तक फ़ैल चुकी थी।मां
पापा को भी गर्व था</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">भगवान चाहेगा तो
गुड़िया की शादी किसी अच्छे घर में होगी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>लेकिन गुड़िया
को सपने में भी नहीं विश्वास था कि उसकी आगे पढ़ने की इच्छाएं बीच में ही उसका साथ
छोड़ने लगेंगी।अपनी पढ़ाई के बल पर वह इंजीनियर, डाक्टर या कोई अफ़सर बनकर अपने मां
पापा का नाम रोशन करेगी।ब्याह भी करेगी लेकिन उसका सही वक्त आने पर।एक दस बारह साल
की लड़की इतना तो सोच ही सकती थी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>उस दिन वह कुछ पूछने मां के पास जा रही थी।अचानक
उसके कानों में अपनी मां और पापा के कुछ बातें करने की भनक पड़ी।बात ही कुछ ऐसी थी
कि गुड़िया के पांव अपनी जगह ठिठक गये।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां पापा से कह
रही थी</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पड़ोस के एक बड़े
परिवार से गुड़िया के विवाह का प्रस्ताव आया है।वो पढ़ाई से ज्यादा उसकी सुन्दरता पर
मुग्ध हैं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पर गौरी की मां,इतनी कच्ची उम्र में तुमने उसकी शादी की बात सोची भी
कैसे?गुड़िया जैसी तेज लड़की की पढ़ाई का क्या होगा?उसके सामने एक सुन्दर भविष्य
है।वह इसका विरोध भी तो कर सकती है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पापा बोले।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देखो जी,लड़कियों की पढ़ाई से ज्यादा उसका रूप गुण होता है।हमारी
सीधी सादी गुड़िया।उसमें विरोध करने का साहस क्या आएगा।सोच लो,फ़िर इतने बड़े परिवार
से आगे रिश्ता मिले,ना मिले।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मां बोली।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह सब ठीक है।पर तुम्हारी बात मेरे गले से नीचे नहीं उतर
रही है।मुझे सोचने का मौका दो।मैं तो उसके एक खूब सुखद भविष्य का सपना लिये बैठा
हूं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तुम्हारी तो यह
पुरानी आदत है।हर अच्छी बात के लिये तुम्हें सोचने का मौका चाहिये।सोचते रहो।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कह कर झल्लाते हुए मां उठ खड़ी हुई।गुड़िया भी जल्दी से दूसरी
ओर खिसक गयी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया के मन में उथल पुथल मच गई।अगर
उसके पापा भी मां की बात मान गये तो क्या होगा उसके कल का।अन्त में उसके मन में एक
विचार अया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>वह सीधे मां के पास जाकर बोली-“</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;"> “</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मां,हर मां बाप अपने बच्चों के लिये अच्छा ही सोचते हैं।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां
प्रसन्नता से बोली- </span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तू सच कह रही है गुड़िया।मेरी बिटिया रानी कितना अच्छा सोचती
है।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तब मां तुम भी
मेरी एक बात मान लो।दो साल बाद ही तो मैं हाई स्कूल कर लूंगी।इसके लिये तुम बस दो
साल का समय मांग लो वो जरूर मान जायेंगे।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां को भी गुड़िया
की बात सही लगी।वह कम से कम हाई स्कूल तो कर ही ले।बाद में कहां पढ़ाई होती है।और इस
तरह उन्होंने गुड़िया की बात मान ली।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया मां से
लिपट गई।यही तो वह चाहती थी।दो साल बहुत होते हैं।वह अवश्य इस बीच कोई योजना बना
लेगी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया पूरी लगन
और मेहनत से पढ़ाई में जुट गयी।टीचरों से भी उसे भरपूर सहयोग मिलने लगा।हाई स्कूल
की परिक्षा भी गुड़िया ने बड़े उत्साह से दी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कुछ ही समय बाद
हाई स्कूल परीक्षा का परिणाम निकला।गुड़िया बोर्ड की परिक्षा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">की मेरिट लिस्ट में थी।वह भी अच्छे रैंक से।मां पापा फ़ूले
नहीं समाये।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पापा ने
मुस्कराते हुये मां से पूछा-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब गुड़िया की आगे की पढ़ाई के बारे में क्या सोचती हो?</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>यह सब देख मां का
मन भी बदल रहा था।अब वह भी ऐसी होनहार गुड़िया के साथ अन्याय नहीं करना चाहती
थी।मगर वो चिंता से बोली- </span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गुड़िया की आगे की सारी पढ़ाई तो शहर में
होगी।हम उसका खर्च कैसे उठा पायेंगे।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>इसी सोच विचार में दो तीन दिन बीत गये।तीसरे
दिन गुड़िया के स्कूल का चपरासी एक लिफ़ाफ़ा ले कर आया।पापा ने उसे खोलकर पत्र पढ़ा।वह
शहर के सबसे बड़े कालेज के प्रिंसिपल का था।उन्होंने गौरी को लिखा था-गौरी तुम
हमारे कालेज में पढ़ना चाहोगी तो तुम्हारा स्वागत है।हमारे यहां डिग्री क्लास तक
पढ़ाई होती है। हास्टल भी है।हास्टल में रहने खाने और कालेज की पढ़ाई का पूरा खर्च
हम उठाएंगे।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मां और पापा की खुशी का ठिकाना न रहा।लेकिन मां ने शंका
जतायी-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इतने बड़े शहर में हमारी गुड़िया रहेगी कहां?</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पापा खिलखिला कर
हंस पड़े और बोले-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम रहती किस युग में हो?आजकल तो लड़कियां सेना में भर्ती हो
रही हैं।वायु सेना में सारा आकाश छान रही हैं।हास्टल में सैकड़ों लड़कियां उसकी
दोस्त होंगी। वह कालेज की हजारों लड़कियों के बीच पढ़ेगी।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया बोली-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">याद है न।मैंने कहा था—एक दिन मैं तुम लोगों के लिये ऐसा उपहार लेकर आऊंगी कि
तुम्हें अपनी आंखों पर विश्वास नहीं होगा।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और पापा गुड़िया का दाखिला उसी कालेज में करा आये।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया ने वहां
भी अपने टैलेण्ट का जलवा बिखेरना शुरू कर दिया।जिसकी भी जबान पर देखो बस गुड़िया का
नाम।उसने यहां भी इण्टर सम्मान के साथ पास किया।तब एक दिन प्रिंसपल ने गुड़िया को
बुला कर पूछा-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आगे के लिये तुम्हारा क्या विचार है?</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>गुड़िया तुरन्त
बोली-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैडम मैं तो पुलिस या सेना की नौकरी में जाना पसंद करूंगी।देश और समाज की
सुरक्षा वाला कोई जाब।मगर मेरी मां के कानों तक यह बात न पहुंचे। नहीं तो वो मुझे
इसकी इजाजत कभी भी नहीं देंगी।पापा का मुझे कोई डर नहीं है।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>प्रिंसिपल के
मुंह से फ़ौरन निकला- </span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शाबाश गुड़िया मैं तुम्हारे फ़ैसले से बहुत खुश हूं लेकिन
उसके लिये<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पहले तुम बी</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">0</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> ए</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">0</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> कर लो।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जहां चाह वहां राह।गुड़िया बी</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">0</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> ए</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">0</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> के बाद ही पुलिस
अधिकारी की ट्रेनिंग के लिये चुन ली गई।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>एक दिन पुलिस की
एक जीप गुड़िया के दरवाजे पर आकर रुकी।पूरे गांव में खबर फ़ैलते देर नहीं लगी।मास्टर
जी,गुड़िया के पापा के दरवाजे पर पुलिस</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">--</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर क्यों?सारा गांव देखने के लिये उमड़ पड़ा।तभी गुड़िया की मां घबरायी हुयी
बाहर निकली।पापा तो सब जानते थे तभी मुस्करा रहे थे।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां बोली-</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम्हें मुस्कराने की सूझ रही है।पुलिस की गाड़ी देख कर मेरी तो जान सूखी जा
रही है।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तभी पुलिस
अधिकारी की चमचमाती हुयी वर्दी में एक महिला जीप से नीचे उतरी।जब उसने आगे बढ़ कर
उनके पांव छुए तब उन्होंने पहचाना—अरे यह तो अपनी गुड़िया है।उन्होंने उसे गले से
लगा लिया।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गुड़िया बोली— </span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मां मैंने तुमसे वादा किया था न कि तुम
लोगों के लिये एक सुन्दर सा उपहार लेकर आऊंगी।क्यों पसन्द आया?</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मां और पापा के
ही नहीं पूरे गांव की आंखों में प्रसन्नता के आंसू आ गये।सभी को गर्व था—उनकी बेटी
ने वह कर दिखाया जो अभी तक गांव की किसी बेटी ने नहीं किया।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तभी गुड़िया<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>लौटने को हुयी और मां से बोली— </span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अभी मैं ट्रेनिंग में हूं मां।कहीं भी ज्वाइन करने से पहले तुम लोगों के पास
रहने आऊंगी।अभी तो मुझे यह सरप्राइज उपहार देना था।</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धूल उड़ाती जीप
निकल गयी तब मां को एहसास हुआ—भगवान ने उन्हें अपनी गुड़िया के साथ अन्याय करने से
बचा लिया।शायद यही उपहार पाने के लिये।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>0000<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggKZH5PKsKfQF3LnuHIIL-LyOeN3-OkbeHU_i67V0gePXkrwAmOPPuDUxJvDhJ5ZbB7NDCB-EJu44DwAuIt4iMLEXGWkLpYYEH2fqPB5jeYnxH8yNDbUFKvzIR3XfEONhjDKbP9XZmf8E/s1600/Premsvaroop+Srivastava.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggKZH5PKsKfQF3LnuHIIL-LyOeN3-OkbeHU_i67V0gePXkrwAmOPPuDUxJvDhJ5ZbB7NDCB-EJu44DwAuIt4iMLEXGWkLpYYEH2fqPB5jeYnxH8yNDbUFKvzIR3XfEONhjDKbP9XZmf8E/s200/Premsvaroop+Srivastava.jpg" width="200" /></a></div>
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p><br />
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";">लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span></i><span style="color: black; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">11
मार्च, 1929 को जौनपुर के खरौना गांव में जन्म। </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Mangal;">31 </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">जुलाई 2016</span><span lang="HI" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Mangal;"> </span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">को लखनऊ में आकस्मि</span><span dir="LTR"></span><span lang="HI" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Mangal;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">निधन।शुरुआती
पढ़ाई जौनपुर में करने के बाद बनारस</span><span dir="LTR"></span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;"><span dir="LTR"></span> युनिवर्सिटी
से हिन्दी साहित्य में एम</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">0</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">ए</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">0</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">।उत्तर
प्रदेश के शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी नौकरी।देश की प्रमुख स्थापित पत्र
पत्रिकाओं सरस्वती</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">कल्पना</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">प्रसाद</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञानोदय</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">साप्ताहिक हिन्दुस्तान</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">धर्मयुग</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">कहानी</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">नई कहानी</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">विशाल भारत</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">आदि</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">में कहानियों</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">नाटकों</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">लेखों</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">तथा रेडियो नाटकों</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">रूपकों के अलावा प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों
एवं कहानियों का प्रसारण।बाल कहानियों</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">नाटकों</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">लेखों की अब तक पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><span dir="RTL"></span><b><i><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>2012</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">में नेशनल बुक ट्रस्ट</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: Mangal;">,</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">इंडिया से बाल उपन्यास</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">मौत के चंगुल में</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">तथा </span></i></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">2018<i> में बाल नाटकों का
संग्रह एक तमाशा ऐसा भी” प्रकाशित।</i></span></b><span lang="HI" style="color: black; font-size: 14.0pt;"> </span><b><span lang="HI" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">इसके पूर्व कई प्रतिष्ठित प्रकशन संस्थानों से
प्रकाशित</span></b><span lang="HI" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;"> </span><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”</span></b><span dir="RTL"></span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>(</span></b><b><span dir="RTL" lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">भारत
सरकार द्वारा पुरस्कृत</span></b><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";">)</span></b><span dir="LTR"></span><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">यह धरती है बलिदान की</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">जिस देश में हमने जन्म लिया</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">मेरा देश जागे</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">अमर बलिदान</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">मदारी का खेल</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">मंदिर का कलश</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">हम सेवक आपके</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”“</span></b><b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">आंखों का तारा</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt;">”</span></b><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आदि बाल साहित्य की प्रमुख पुस्तकें।इलाहाबाद उत्तर प्रदेश
के शिक्षा प्रसार विभाग में नौकरी के दौरान ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग
तीन सौ से अधिक वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस-पास शुरू हुआ लेखन का यह
क्रम जीवन पर्यंत जारी रहा</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI;">।</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-60629713067734719962019-12-13T10:23:00.000-08:002019-12-13T10:24:32.511-08:00जाड़ा<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">जाड़ा</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrZUXT8n1BQ7J87zvbW2evxafQG65A3o-zufZ7oIS5-bqDPSNfZxM2h0r3rVQnaHpBsYf7nhtEY_5yMeEqlbhll8QQVyJ08FMM6IQ4q4R2zQxRq206xYc5fI6pEpxjI7Vr2do8qQHzqvI/s1600/Aya+Jada-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="720" data-original-width="960" height="150" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrZUXT8n1BQ7J87zvbW2evxafQG65A3o-zufZ7oIS5-bqDPSNfZxM2h0r3rVQnaHpBsYf7nhtEY_5yMeEqlbhll8QQVyJ08FMM6IQ4q4R2zQxRq206xYc5fI6pEpxjI7Vr2do8qQHzqvI/s200/Aya+Jada-1.jpg" width="200" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">ठंढा ठंढा आया जाड़ा</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">कोट रजाई लाया जाड़ा</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">मुनिया गोलू धूप में खेलें</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">दादी जी को भाया काढ़ा।</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiu0layeNlJuoXLrmnqwdERRKGNLP4R5ylIb28pEWGYBrMiuz6ebxazwchH-CWLL8kdvBzKsex_JfoEQLNKnBunh8-PVSp4mFFrp7SQOR4IxqcC9KfpUhbhS7Loybw5eN2rjWjFu_tVLYg/s1600/Aya+jada-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="389" data-original-width="529" height="235" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiu0layeNlJuoXLrmnqwdERRKGNLP4R5ylIb28pEWGYBrMiuz6ebxazwchH-CWLL8kdvBzKsex_JfoEQLNKnBunh8-PVSp4mFFrp7SQOR4IxqcC9KfpUhbhS7Loybw5eN2rjWjFu_tVLYg/s320/Aya+jada-2.jpg" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">आलू गोभी गरम पराठा</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">नरम साग बजरी का आटा</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">मटर की घुंघरी और गरम गुड़</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">कोल्हू का रस लाया जाड़ा।</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhj6kfUYwNo38_yeS72eAJgNgEMN_aqq2mBHiSqw3uhxvBoHDqHB24aYiD_HScZIHwt_O9WAQI7KXs2y-TmfIxydUaBjqVnHvGoaNPlqxlHpz5af2Tt5nCNCkipsJcC3BFq1UXOX7X9QJg/s1600/Aya+Jada--04.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="440" data-original-width="667" height="131" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhj6kfUYwNo38_yeS72eAJgNgEMN_aqq2mBHiSqw3uhxvBoHDqHB24aYiD_HScZIHwt_O9WAQI7KXs2y-TmfIxydUaBjqVnHvGoaNPlqxlHpz5af2Tt5nCNCkipsJcC3BFq1UXOX7X9QJg/s200/Aya+Jada--04.jpg" width="200" /></a></b></div>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">रात हुई जब ठंढक बढ़ गई</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">बाबा ने तपनी सुलगाया</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">घेर के सारे बच्चे बोले</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">कहो कहानी भागे जाड़ा।</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">ठंढा ठंढा आया जाड़ा</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">कोट रजाई लाया जाड़ा।</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;">00000000000</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="color: blue; font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">डा0हेमन्त कुमार</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "kruti dev 010"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-29490062273279740882019-09-17T10:19:00.000-07:002019-09-17T10:19:07.124-07:00रग्घू काका<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 20.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रग्घू काका</span><span style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgScm_G-yy7Opjzgo0tmW3RRBuWm2ITS2z5AZoGS6QVWtgi6QAvXaMIbGSM0tg1UM3bHa1iQ6ypdZrFp_iUiPzbUgoaRozlLnoTpDZSv_oc1YXgOqye3JMGPpsTjxm2E4ci7OJUZx2VL5g/s1600/Kumhar.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="501" data-original-width="688" height="232" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgScm_G-yy7Opjzgo0tmW3RRBuWm2ITS2z5AZoGS6QVWtgi6QAvXaMIbGSM0tg1UM3bHa1iQ6ypdZrFp_iUiPzbUgoaRozlLnoTpDZSv_oc1YXgOqye3JMGPpsTjxm2E4ci7OJUZx2VL5g/s320/Kumhar.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">फोटो:गूगल से साभार </td></tr>
</tbody></table>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b style="color: #660000;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रग्घू काका चाक पे अपने</span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बर्तन खूब बनाते</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रंग बिरंगे ढेरों खिलौने</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दीवाली पर लाते।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रग्घू काका--------।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="color: #660000;"><b><br /></b></span></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कभी कोई बच्चा मांगे तो</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मोटर कार बनाते</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">गुड़िया गुड्डे की पूरी</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बारात उसे दे जाते।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रग्घू काका--------।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh6yFRUmmAZ7geuCHKwe1iFqJ-m3yihJpyYxcHMJuxYe0n8So37Ai9ZMuT8xbWA8NwQfIZ6eSa9UazSv7E-B9_KjZ44qs9DLXjgyy2dXVWNty9tdr1yia9JdwDasub7zYBn0lRHKFfFz1Q/s1600/Kumhar.4jpg.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="298" data-original-width="448" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh6yFRUmmAZ7geuCHKwe1iFqJ-m3yihJpyYxcHMJuxYe0n8So37Ai9ZMuT8xbWA8NwQfIZ6eSa9UazSv7E-B9_KjZ44qs9DLXjgyy2dXVWNty9tdr1yia9JdwDasub7zYBn0lRHKFfFz1Q/s320/Kumhar.4jpg.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">फोटो:गूगल से साभार </td></tr>
</tbody></table>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b style="color: #660000;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">सब बच्चों के प्यारे काका</span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> गुस्सा नहीं दिखाते</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कोई खिलौना टूट गया तो</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">वो फ़ौरन नया बनाते।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">रग्घू काका चाक पे अपने</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बर्तन खूब बनाते।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">000</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="color: #660000;"><b><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">डा0हेमन्त कुमार</span></b><b><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-38123729621786050872019-08-28T11:24:00.000-07:002019-08-28T11:24:03.314-07:00पिंकी के बिल्ले ---।<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकी के बिल्ले
---।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg-eLcE0YNKMMsRtYR6D8ULI9pRvYtMkyGzInmdenPdG4P14mx3FXPZCt7mzJ4FQAEna8IHRrDvQzu4-7Eu52O9YFdVCx0qZ1gmfQUMKCVa09ToIcj2jue4SWN6NCGz3XvHDp-i45vySfU/s1600/Pinki+ke+bille.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="687" data-original-width="830" height="264" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg-eLcE0YNKMMsRtYR6D8ULI9pRvYtMkyGzInmdenPdG4P14mx3FXPZCt7mzJ4FQAEna8IHRrDvQzu4-7Eu52O9YFdVCx0qZ1gmfQUMKCVa09ToIcj2jue4SWN6NCGz3XvHDp-i45vySfU/s320/Pinki+ke+bille.jpg" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकी के
घर दो थे बिल्ले</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दोनों बड़े
चिबिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">धमा चौकड़ी
सबसे करते</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजू दीपू
टिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकी
पढ़ने जैसे बैठे</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बगल में
बैठें बिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गीत शुरू
करती ज्यों पिंकी</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाचें
दोनों बिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इक दिन
पिंकी गयी बाजार</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">साथ थे
उसके बिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आगे आगे
पिंकी चलती</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पीछे पीछे
बिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकी ने
थी टिक्की खाई</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रबड़ी
दोंनों बिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकी
रास्ता भूल गयी जब</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">घर ले आये
बिल्ले।</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">000</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: "Mangal","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">डा0हेमन्त
कुमार</span></b><b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-90629789398744513952019-04-19T11:47:00.000-07:002019-04-19T11:47:17.745-07:00बुद्धि बड़ी या शेर<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 18.0pt;">बुद्धि बड़ी या शेर</span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(पंचतंत्र की
कहानी “चतुर खरगोश और शेर</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पर आधारित कठपुतली
नाटक )</span></i></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेखक:डा०हेमन्त
कुमार </span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWMX5kGv2Fm1G8aJ4cP2y991C3xZ3F7XDdY9uhDKSESYhoDhC9rYiNUK-VpKl7ImW7U6YEh2xpkJb2dGBXIZG6_27lNzrqEDNgWy9Rpfd16rlZOF36kAg3aMgMJJHewsxVnQVQam8YVKI/s1600/Mar-gaya-sher--3+-+Copy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="480" data-original-width="636" height="241" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWMX5kGv2Fm1G8aJ4cP2y991C3xZ3F7XDdY9uhDKSESYhoDhC9rYiNUK-VpKl7ImW7U6YEh2xpkJb2dGBXIZG6_27lNzrqEDNgWy9Rpfd16rlZOF36kAg3aMgMJJHewsxVnQVQam8YVKI/s320/Mar-gaya-sher--3+-+Copy.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पात्र :</span></i></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">1-नट-नटी </span></i></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">2-सोनू शेर </span></i></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">3-पिंकू खरगोश </span></i></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> 4-बन्दर मस्त
कलंदर<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> 5-भालू एवं कुछ
अन्य जंगली जानवर</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य-1)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(प्रारंभिक संगीत के साथ ही पपेट मंच पर प्रकाश।नट नटी का
संगीत की धुन पर थिरकते हुए प्रवेश।दोनों संगीत की धुन पर कुछ देर थिरकते रहते हैं
फिर बीच में रुक कर गाते हैं।<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (गाती है)<b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b></span><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक घना जंगल था
बच्चों</span><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजा वहां का
सोनू<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>शेर</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मोटा तगड़ा और
फुर्तीला</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>था सबका सोनू शेर।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (गाता है)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ना कोई झगडा ना
कोई झंझट</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ना ही किसी पे कोई
संकट</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हर झगड़े संकट हल
कर देता</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यूँ चुटकी बजा के
सोनू शेर।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (गाती है)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दोस्तों का था
दोस्त निराला</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दुष्टों पे आफत का
परकाला</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नहीं किसी के गलत
काम को</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">माफ़ी देता सोनू
शेर।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(नट नाटी गाते गाते रुक जाते हैं।दोनों एक दूसरे की तरफ
देखते हैं।)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(दुखी स्वरों में)लेकिन इस जंगल में सारी खुशियों के साथ ही
एक बड़ी मुसीबज़ </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">भी थी।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(दुखी स्वर में) सोनू शेर अपनी भूख मिटाने के लिए जंगल में
घूम घूम कर कई</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">जानवरों को मार
देता।जबकि खाता वो एक को ही था।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जंगल के सभी जानवर चिंतित हो गए।उन्होंने सोचा इस तरह तो सब
मारे</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">जायेंगे।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और अंत में सबने मिलकर सोनू शेर से बात करने का फैसला किया।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(दृश्य परिवर्तन)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य-2)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(जंगल का एक कोना।सोनू शेर की गुफा।गुफा के सामने चबूतरे पर
बैठा सोनू शेर।</span><span style="font-family: "mangal" , serif;">उसके सामने हाथ जोड़े खड़े भालू,बन्दर,कुत्ता,भेड़िया और खरगोश।
सोनू एक बार उचक उचक कर सबको देखता है फिर जोर से दहाड़ता है।</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span><b style="font-family: Mangal, serif;">सोनू: </b><span style="font-family: "mangal" , serif;">(दहाड़ कर)क्या इरादा है तुम लोगों
का?आज अचानक हमारे पास कैसे?क्या </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">धरना देने आये हो तुम लोग?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे जानवर हाथ
जोड़े शांत खड़े रहते हैं।भालू आगे बढ़ कर बोलता है।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>भालू:</b>(चापलूसी भरे स्वरों
में)नहीं-नहीं महाराज</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">–</span><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हमारी क्या औकात जो धरना दें?धरना</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">वरना तो आदमी
लोग देते हैं महाराज जी।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(दहाड़ कर)फिर कौन सी मुसीबत आ गयी तुम सब पर जो हमारी शांति
भंग</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">करने चले आये?(सभी जानवरों को देख कर)बोलो बोलो
कुछ तो बोलो।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सारे जानवर एक दूसरे को देखते हैं और एक दूसरे को आगे
धकेलने की कोशिश </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">करते हैं।)</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(और गुस्से में दहाड़कर)ये क्या धक्का मुक्की मचा रखी है
यहाँ</span><span lang="HI" style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">?ये मेरा यानि</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">कि महाराज सोनू
का घर है कोई सब्जी मंडी नहीं।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सभी जानवर हाथ जोड़े खड़े हैं।बन्दर मस्त कलंदर आगे आता है।हवा
में एक दो कलाबाजियां खाता है फिर हाथ जोड़ कर खडा हो जाता है)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बन्दर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मै हूँ बन्दर मस्त कलंदर उछलूं कूदूं डाल डाल पर।सोनू
महाराज हम सब</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">आपसे एक बात कहना चाहते हैं।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(हंस कर)बोलो बोलो एक नहीं ..सौ नहीं ..हजार बातें
बोलो...बुद्धिमान</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">बन्दर...मस्त कलंदर।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बन्दर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (डरते हुए)महाराज आप रोज अपने खाने के लिए कई जानवरों को
मार देते</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">हैं।पर खाते सिर्फ एक को ही हैं ।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सोनू अपना
अगला पंजा हवा में लहराता है फिर गुस्से में दहाड़ता है)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>सोनू :</b> (दहाड़ कर)तो इससे क्या
दिक्कत है सबको?जंगल हमारा है।मैं यहाँ का राजा</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">फिर मैं चाहे
एक जानवर मारूं या दस?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बन्दर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (चापलूसी भरे स्वर में) जी जी महाराज आप बिलकुल ठीक कह रहे।ये
पूरा</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">जंगल तो आपका
ही है...आप हमारे राजा हम आपकी प्रजा..पर.....</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (बन्दर की बात काट कर) ये क्या पर ..पर लगा रखी है....साफ़
साफ़ बोल</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">क्या बात है....</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बन्दर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (हाथ जोड़ कर)महाराज ...अन्नदाता दिक्कत बस इतनी सी है कि
अगर आप</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">ऐसे ही रोज चार पांच जानवर मारते रहेंगे तो एक
दिन पूरा जंगल खाली हो </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">जाएगा...फिर आपको
खाना कहाँ से मिलेगा?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सोनू शेर
कुछ सोचता हुआ एक बार उठा कर चबूतरे पर टहलता है फिर</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">पहले की ही तरह
बैठ जाता है)</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(कुछ सोचता हुआ)हाँ बात तो तेरी ठीक है..रे बन्दर मस्त
कलंदर ...लेकिन कोई</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">उपाय भी सोचा है इसका तूने?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सारे जानवर फिर से एक दूसरे को आगे धकेलते हैं..फिर उनमें
धक्का मुक्की शुरू हो जाती है।सोनू उन्हें घूर कर देखता है)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(झुंझलाकर)क्या हो रहा है ये? ये सब क्या हो रहा क्या हो
रहा भाई?फिर वही</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">धक्का मुक्की?खींचा तानी?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे
जानवर सहम कर खड़े हो जाते हैं)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बन्दर: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(मुस्कराने की कोशिश करता हुआ) नहीं..नहीं महाराज सब कुछ
ठीक है</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">यहाँ..बस हम
चाहते हैं कि आप शिकार की तलाश में इधर-उधर न भटकें...</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(गुस्से में)तो क्या मैं भूखा मर जाऊं?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बन्दर :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गुस्सा न हों महाराज।गुस्सा होने से बी पी बढ़ता है..उससे
हार्ट अटैक होता</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">है... हाँ तो हमने
तय किया है कि हम अपने बीच से रोज एक जानवर </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">आपके पास खाने के लिए भेज देंगे।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सोनू के
चहरे पर खुशी के भाव।वह एक बार अपनी जगह खडा होकर नाचने की कोशिश करता है।फिर
बैठता है।)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू: </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(ख़ुशी से)ठीक है ..ठीक है ...मुझे तुम सबकी शर्त मंजूर है लेकिन..
।</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">(सारे जानवरों
के चेहरों पर भय..सोनू शेर एक बार सबके चेहरों को देखता</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">है।मुस्कुराता है )</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(मुस्कराकर)..क्यूँ? हवा खराब हो गई न सबकी लेकिन शब्द
सुनकर?पर तुम</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">लोग घबराओ मत।मैं बस ये कह रहा था कि अगर किसी दिन
मेरे पास जानवर </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">नहीं भेजा गया तो उस दिन मैं जितने जानवर मर्जी
होगी मार कर खाऊँगा।</span><span style="font-family: "mangal" , serif;">..बोलो मंजूर है
मेरी शर्तिया </span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सारे जानवर एक दूसरे से सट कर कुछ बात करते हैं।सोनू उनकी
तरफ ध्यान से देख मुस्कुराता है।)<b> </b></span><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जी मंजूर है हमें..<b> </b>सोनू महाराज
की जय हो .... ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे
जानवरों का प्रस्थान।सोनू मुस्कराता बैठा रहता है।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य परिवर्तन)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">3)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(मंच पर नाचते हुए नट नटी का प्रवेश।दोनों नाचते हुए आते
हैं।रुक कर गाते हैं।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>नटी :</b>
फिर तो रोज एक जानवर</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>लगा पहुँचने सोनू
के पास।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> सभी जानवर सोचा करते</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कहीं उनका नंबर
न हो आज।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> उसी घने जंगल में बच्चों</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>रहता था पिंकू
खरगोश।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> छोटा सा नन्हां सा पिंकू</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>सबसे तेज चतुर
खरगोश ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी : </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुछ ही दिनों के बाद में बच्चों</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पिंकू की भी
बारी आई।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(पिंकू खरगोश
अपनी बिल के बाहर कुछ सोचता बैठा हुआ) </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट : </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू बेचारा हर समय अपनी बिल के बहार बैठा सोचता रहता.....<b>
</b></span><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(गाता है)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कैसे बचूं मैं इस सोनू
से</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कैसे इसको मैं
ही मारूं</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कैसे सोनू के
चंगुल से</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>जंगल के जीवों
को बचाऊँ?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> इसी सोच में उछल कूद कर</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पिंकू ने कुछ बुद्धि लगाई </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>उपाय सूझा गया उसको जैसे </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>उसने ऊंची छलांग लगाई।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य परिवर्तन)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य-4)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(अपनी गुफा के बाहर गुस्से में टहलता हुआ सोनू।सामने से
बहुत धीमी चाल में डरता छुपता आता हुआ पिंकू खरगोश।पिंकू को देखते ही सोनू जोर से
दहाड़ता है।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>सोनू :</b>(दहाड़ कर)
बदतमीज किस मूर्ख ने तुझे भेजा है इतनी देर में?क्या उसे मालूम</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">नहीं कि मैं
भूख से मर रहा हूँ?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(हाथ जोड़ कर कांपता हुआ) महाराज महाराज मेरी बात तो
सुनिए...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सोनू गुस्से में आगे बढ़ कर पिंकू के दोनों कान
पकड़कर उठा लेता है)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :(</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गुस्से में)मुझे कोई बात नहीं सुननी तेरी।मैं पहले तुझे एक
बार खाऊंगा जिससे</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">मेरी कुछ भूख मिटे।फिर मैं तुझे दुबारा खाऊंगा क्योंकि
तूने आने में देर </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">लगायी।फिर तीसरी
बार खाऊंगा क्यूंकि तू एकदम पिद्दी जैसा ही क्यूँ बना?फिर </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">उन सबको खाऊंगा जिन्होंने तुझे यहाँ देर से भेजा।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(गिडगिडाता हुआ)बिलकुल खाइएगा महाराज सबको खाइएगा ..पर एक
बात तो</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">बताइये?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पूछ जल्दी पूछ...क्यूंकि मैं तुझे खाने जा रहा।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(कुछ सोचकर) सोनू महाराज ...जब एक बार आप मुझे खा लेंगे तो
फिर दुबारा</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">और तिबारा कैसे खायेंगे?क्योंकि मैं तो आपके पेट
में रहूँगा? </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">(सोनू कुछ सोचकर
पिंकू के कान छोड़ देता है वो जमीन पर बैठ कर अपने कान जोर से फडफडाता है)</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (चौंक कर)ऐ..हाँ..ये तो मैंने भी नहीं सोचा था रे
पिंकू..?अच्छा ये बता तू इतनी</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">देर से क्यूँ आया?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> महाराज,मैं तो अपने पूरे कुनबे के साथ आ रहा था आपके पास।पर
रास्ते में</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">मुझे एक और शेर मिल गया।उसने कहा इस जंगल का
राजा वो है और उसी </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">बाकी खरगोशों को
खा लिया।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(सोनू उछल कर खड़ा हो जाता है)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या कहा? जंगल का दूसरा राजा?कहाँ छुपा <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>है वो नीच चल मुझे दिखा पिंकू?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जी महाराज,वो ये भी कह रहा था कि आप नकली राजा हैं असली
राजा तो वो</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">है।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (दहाड़ कर)बस बस अब देर मत कर मेरा खून खौल रहा है।मुझे
जल्दी ले चल</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">वहां मैं उसे
मजा चखाता हूँ।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (मुस्कुराकर) चलिए सोनू महाराज चलिए।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(आगे आगे
पिंकू उसके पीछे सोनू वहां से जाते हैं।)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य परिवर्तन)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य-5)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(जंगल का रास्ता।आगे आगे पिंकू और पिंकू के पीछे पीछे सोनू
गुस्से में जा रहा।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> तू मुझे कहाँ ले जा रहा रे पिंकू?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दूसरे शेर के पास महाराज जी।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(कुछ सोच कर)कहीं तू मेरे साथ कुछ धोखा तो नहीं करेगा रे?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(पिंकू रुक जाता है।सोनू भी।पिंकू नाचता है।कुछ और जानवर भी
आकर पिंकू के साथ नाचने लगते हैं।पिंकू गता है।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(गाकर)सोनू... उ... उ... ऊ.. ऊ</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>महाराज
सोनू.............</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आपकी मुझपे कितनी दया है ?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(गाते हैं) दया है ...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सोनू
उनका गाना ध्यान से सुनता है।)<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>सोनू<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तू कितना मोटा....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मोटा..मोटा..</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तेरी अकल भी
है मोटी....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> मोटी...मोटी...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे जानवर पिंकू
के साथ सोनू को घेर कर उसके चारों और नाचते हैं।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>पिंकू:</b> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तुझको पसंद बस बोटी....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> बोटी...बोटी....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे जानवरों के
साथ सोनू शेर भी नाचने लगता है)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बोटी के संग एक
रोटी....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> रोटी...रोटी....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>रोटी है
कितनी गोल गोल...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> गोल...गोल...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हम सब हैं
तेरे साथी ....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> साथी ...साथी ....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हाथी भी तेरा
साथी ...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> साथी ....साथी...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>घोड़े को क्यूँ
तूने छोड़ा .....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> : छोड़ा.....छोड़ा....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>भालू का हाथ
क्यूँ तोडा ....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">: तोड़ा.....तोडा.....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तू बन्दर को
बोला भगोड़ा....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">: भगोड़ा....भगोड़ा....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">: <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तुझको मिलेगी
सजा अब<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>...</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">: सजा अब....</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(नाचते नाचते
अचानक सोनू शेर रुक जाता है।पिंकू को घूर कर देखता है।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>सोनू:</b> अच्छा..अच्छा...बंद करो तुम लोग
अपना ये नाच गाना।नहीं तो मेरा खौलता खून ठंढा हो जायेगा।फिर उस शेर को मारूँगा
कैसे?पिंकू...फ़ौरन ले चल मुझे उस शेर के पा........स.. ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सोनू बहुत जोर
से गुर्राता है फिर अपनी जगह पर उछलता है) </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> जी....जी....चलिए ....सोनू महाराज चलिए.. ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(पिंकू के पीछे
पीछे सोनू और सारे जानवर चल पड़ते हैं.. ।)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य परिवर्तन)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">6)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(जंगल का किनारा।एक पेड़ के नीचे कुआं।कुँए तक पहुँच कर
पिंकू रुक जाता है।साथ ही सोनू और दूसरे जानवर भी।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (दहाड़ कर) पिंकू कहाँ है वो धूर्त शेर?कहीं तूने धोखा तो
नहीं दिया मुझे?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> नहीं महाराज..वो शायद आपको आता देख डर कर इस कुँए में छुप
गया है।आप</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">झाँक कर देखिये
उसमें ।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(सोनू शेर ने
जैसे ही कुँए में झाँका वहां उसे अपनी ही परछाईं नजर आई।सोनू</span><span lang="HI"> </span><span style="font-family: "mangal" , serif;">जोर से दहाड़ा।)</span><span style="font-family: "mangal" , serif;">
</span><span style="font-family: "mangal" , serif;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> सम्हाल कर महाराज...यही है वो धूर्त शेर.. ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू :</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(गुस्से में दहाड़कर)तो तू है जंगल का राजा?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुँए से आती आवाज:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> तो तू है जंगल का
राजा?</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> हाँ मै हूँ जंगल का असली राजा।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुँए की आवाज:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> हाँ मै हूँ जंगल का असली राजा।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू : </span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(गुस्से में) मैं तुझे कच्चा चबा डालूँगा नीच.. </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुँए की आवाज:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> मैं तुझे कच्चा चबा डालूँगा नीच.. ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सोनू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ठहर जा मैं आ रहा तुझे मजा चखाने.. ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुँए की आवाज:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ठहर जा मैं आ रहा तुझे मजा चखाने ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सोनू गुस्से में
एक बार जोर से दहाड़ कर कुँए में कूद जाता है।दो तीन बार शेर के गुर्राने की तेज
आवाज फिर सब कुछ शांत।पिंकू आगे बढ़ कर कुँए में झांकता है फिर ख़ुशी में चीखता है।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> या...आ...आ...हू....हू...हू.......</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>(पिंकू
गता है)</b></span><b><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मर गया सोनू मर
गया शेर</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मर गया देखो सोनू
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>शेर.... ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे जानवर भी
पिंकू के साथ नाचते गाते हैं।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> मर गया सोनू मर गया शेर..... </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मर गया देखो सोनू शेर... ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिंकू:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> नहीं किसी का डर अब हमको </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>नहीं करेगा कोई
तंग हमको </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पीट दो पूरे
जंगल में ढोल </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मर गया सोनू मर
गया शेर.... । </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारे जानवर:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पीट दो पूरे जंगल में ये ढोल </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मर गया सोनू मर गया शेर.... ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(सारे जानवर वहां
से शोर मचाते नाचते हुए जाते हैं।)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">(दृश्य परिवर्तन)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(दृश्य </span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">–</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">7)</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(नट नटी नाचते हुए आते हैं।कुछ देर थिरकते हैं फिर गाते हैं।)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>नट :</b>(गाकर) देखा
बच्चों आप सभी ने </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>क्या हुआ सोनू शेर का हाल ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (गाकर) लालच में पड कर सोनू ने </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>खुद का कर लिया ऐसा हाल ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट नटी:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (दोनों एक साथ)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>देखा बच्चों आप सभी ने</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>क्या हुआ सोनू शेर का हाल ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>लालच में
पड कर सोनू ने </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>खुद का कर लिया ऐसा हाल ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (गाकर) पर छोटे पिंकू ने बच्चों </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कैसी अपनी बुद्धि लगाई ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नटी:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (गाकर) सोनू जैसे महाबली से</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>जंगल भर को मुक्ति दिलाई ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट नटी:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (एक साथ)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पर छोटे पिंकू ने बच्चों </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कैसी अपनी बुद्धि लगाई ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>सोनू
जैसे महाबली से</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>जंगल भर को मुक्ति दिलाई ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नट नटी:</span></b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> (एक साथ)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>इसी लिए तुम सब भी बच्चों </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>एक बात की ले लो सीख ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>सभी मुसीबत बाधाओं को </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>अपनी बुद्धि से लेना जीत ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(नट नटी नाचते हुए मंच पर से धीरे धीरे जाते हैं।दृश्य यहीं
धीरे धीरे फेड आउट होता है।)</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<b><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">००००००००</span></b><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; font-size: 14.0pt;">लेखक- </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal" , "serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">डा०हेमन्त कुमार </span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-54814210987709376652018-08-12T09:45:00.001-07:002018-08-12T09:45:42.140-07:00आपरेशन थंडरहिट (2)<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal";">आपरेशन थंडरहिट </span><o:p></o:p></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><o:p> </o:p></i><i>(</i><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal";">एक नया अनोखा रोमांच)</span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="text-align: right;"><span style="font-family: "mangal";"><i> </i></span> </span><i style="text-align: right;"><span lang="HI" style="font-family: "mangal";">लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span></i></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEio4Yi3238SeFiJubCwdMkDFVdU0Fq-FChQMaSY9VEcNLxwdNmQAzIxIqoblejIMfv0NIair2rF675ytzun3L0Dsb7S-KYVeMyr1UJTrYah8LOLXfza8kmybWEndiZySyqoPT8f6fVGMt8/s1600/Maut+ke+changul-3+-+Copy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="765" data-original-width="1150" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEio4Yi3238SeFiJubCwdMkDFVdU0Fq-FChQMaSY9VEcNLxwdNmQAzIxIqoblejIMfv0NIair2rF675ytzun3L0Dsb7S-KYVeMyr1UJTrYah8LOLXfza8kmybWEndiZySyqoPT8f6fVGMt8/s320/Maut+ke+changul-3+-+Copy.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<i style="text-align: right;"><span style="font-size: 16.0pt;">2. </span></i><i style="text-align: right;"><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 16.0pt;">आज का थका हुआ वाटसन</span></i></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>काफी वक्त गुजर चुका था। इस वक्त ने आज वाटसन को थका हुआ और बूढ़ा बना दिया था।
शरीर से भी और मन से भी।उम्र के साथ ही उसका उत्साह</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">साहस सब ढीले पड़ चले थे।पिछली बातें याद कर उसे बड़ी तकलीफ होती है।उनसे ज्यादा
वह अपने इन अपंग बच्चों के लिए चिंतित था।अब इन अपंग बच्चों का क्या होगा</span>?<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उसी की तरह सनकी मगर जोशीले साथी मिल गये थे।मगर अब वे भी धीरे-धीरे
अपने हाथ खड़े करने लगे थे।इन्हीं बच्चों के लिए वह आजीवन कुंवारा रहा।शादी की होती
तो उसी के बच्चे उसका बोझ संभाल लेते। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लाचार वाटसन एक एक कर उन बच्चों के माता पिता से भी मिला।अपनी
परेशानी बतायी।कहा-अब वे अपने बच्चों को वापस ले लें।पर उन्होंने भी साफ कह दिया-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब इन बच्चों को संभालना हमारे वश का नहीं है।हम आर्थिक मदद
कर सकते हैं।बोलो कितने पैसे चाहिए </span>?<span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन भीतर से छटपटा उठता।काश इन पैसों से वक्त के पहियों को
रोका जा सकता।काश इन पैसों से उसके शरीर की थकान उतर सकती।उसके मन और मस्तिष्क में
फिर से एक नई ऊर्जा भरी जा सकती।लाचार वाटसन हर दरवाजे से मन में एक निराशा और आंखों
में उदासी लिए लौट आता।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन ने अब जान लिया कि तरक्की के रास्ते चाहे जितने चौड़े होते
जा रहे हों।वैज्ञानिक ब्रह्मांड के नक्षत्रों और ग्रहों में जल और जीवन की खोज कर रहा
हो।मगर अपने ही खून और रिश्तों के लिए उसके मन के गलियारे उतने ही तंग होते जा रहे
हैं।<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उस दिन थका हारा सा वाटसन घर पहुंचा तो चौंक पड़ा।किटी</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पीटर</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जेनी</span>, <span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रोजी</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जेम्स सभी मुस्कराते
हुए उसके स्वागत में खड़े थे। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पीटर हंस कर बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अंकल</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हमें मालूम है कि आप क्यों इतना परेशान हैं। मगर अब परेशानी
छोड़िये।खुश हो जाइये।हम सब मिलकर यहां का काम संभालेंगे। किसको क्या करना है</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह हम लोगों ने तय कर लिया।</span>‘‘</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन की खुशी का ठिकाना न रहा।उसने सपने में भी नहीं सोचा था-उसके
ये बच्चे इतने सयाने और समझदार हो गये।वह भविष्य की चिंताओं को भूल सा गया।उसका मन
हल्का हो उठा।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वैसे वाटसन की नजर अपने भतीजे नील पर भी टिकी हुई थी।वह कच्ची
उम्र में ही </span>8-10<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> साल से वैज्ञानिकों के साथ कुछ बनाने में
जुटा हुआ था</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर जब भी उसे वक्त मिलता वाटसन से मिलने
चला आता।वहां के अपंग बच्चों में भी उसे बड़ी दिलचस्पी थी। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन को इसी से विशवास था कि नील उसकी जगह ले सकता है</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेकिन नील ने अपनी मजबूरी बताई।वह पिछली बार भारत गया था</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तो कुछ मछुवारे बच्चों से उसकी दोस्ती हो गई थी।उसमें कृष्णन
और अरूण स्वामी मुख्य थे।उन्होंने नील से अपनी समस्याएं बतायीं--यहां हर साल कोई न
कोई तूफान आता रहता है।सैकड़ों मछुवारों के प्राण संकट में फंस जाते हैं।चेतावनी मिलने
के बाद भी समुद्र में नौकायें उतारना उनकी मजबूरी थी।क्योंकि मछली पकड़ना ही उनकी रोजी-रोटी
का साधन था।उन्हीं को ध्यान में रखकर नील आजकल एक चमत्कारी मोटर बोट थंडर हिट बनाने
में जुटा हुआ था।यह करीब-करीब बनकर तैयार हो चुकी थी।इस बोट का जिक्र आते ही सारे मछुवारे
उसके दीवाने हो गये।उन्होंने आग्रह किया कि तूफान के दिनों में वह कुछ समय यहां आकर
रहा करे।इससे उन्हें बड़ी राहत मिलेगी। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इसीलिए अंकल मेरी उनके
प्रति वचनबद्धता है।पता नहीं कब उनका बुलावा आ जाय।ऐसा न होता तो मैं जरूर आपकी सहायता
करता।फिर भी मुझे इन बच्चों का पूरा ध्यान है।जब भी यहां आऊंगा आप मुझे अपने पास पायेंगे।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब इसके आगे वाटसन क्या बोलता</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चुप रह गया।नील ने बताया-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरी यह थंडरहिट बोट</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बोट ही नहीं है</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह पनडुब्बी
की तरह जल के अंदर भी जा सकती है।यान की तरह आकाश में उड़ भी सकती है।इसमें मुझे नासा
के कुछ अवकाश <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>प्राप्त वैज्ञानिकों से भी बड़ा
सहयोग मिला है।अब मैं ऊपर आकाश में इसका परीक्षण करना चाहता हूं।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन बोला-</span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील तुम्हारी
सफलता पर मुझे बड़ी प्रसन्नता है</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर इस परीक्षण के
लिए तुम थंडरहिट को किधर ले जाओगे</span>?‘‘</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अंकल</span>, <span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरी बड़ी इच्छा है
कि मैं अपने थंडरहिट से हिमालय क्षेत्र के दर्शन <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>करूं।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span> </div>
<div class="MsoNormal">
‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नहीं नील</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरी राय है कि तुम परीक्षण के लिए कोई दूसरी दिशा चुन लो।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह क्यों अंकल</span>?‘‘ </div>
<div class="MsoNormal">
‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम यह मत भूलो कि वह देवों के देव महादेव
का क्षेत्र है।अत्यंत शक्तिशाली <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मृत्युंजय।उस
क्षेत्र से उनकी अनुमति के बिना गुजरना ठीक नहीं है।पूरा विश्व उनका सम्मान करता है।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेकिन अंकल</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरे पास उनसे मिलने का समय नहीं रहेगा।बाद में कभी उनसे मिलकर क्षमा माग लूंगा।</span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span> </div>
<div class="MsoNormal">
‘‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नील</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम क्षमा नहीं मागोगे तो भी वे तुम्हें क्षमा कर देंगे।वे आशुतोष हैं।हां उस क्षेत्र
में प्रवेश से पहले उन्हें प्रणाम कर क्षमा जरूर मांग लेना।वे संकट में स्मरण मात्र
से कल्याण करते हैं।विश्व भ्रमण के समय हर संकट में मैंने उनका स्मरण किया था।दुआ मांगी
थी।कभी मत भूलना</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्राइस्ट</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मोहम्मद</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">महादेव सभी उस परम पिता परमात्मा के अंश हैं।सभी
हमें शक्ति देते हैं।तुम्हारा यह परीक्षण सफल और मंगलमय हो</span>,<span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन बोला। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इस प्रकार वाटसन का आशीर्वाद लेकर नील</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वहां से निकल पड़ा।यहां आने की बात वह अपने साथी और टाइम मशीन
के आविष्कारक राबर्ट से नहीं बता पाया था।क्योंकि वह अपनी मशीन के बारे में कुछ और
सलाह लेने के लिए कुछ वैज्ञानिकों के पास निकला हुआ था।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> 0000</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> <span style="font-size: large;"><i>(क्रमशः)</i></span></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioXXBd9ghW2IZDRDhuGr9XUqxICHSYGIfooPXuNNrhC5YVZ_wqLNlzhggWb9yS9XYNFL_bnU8DCDI3sOKw_wqUg0K7GJ9qwchxqPcF6sKXR8dGjq9_fsJ8QnhxcJIqFnIPZ3U_i5p-17U/s1600/Ainak--3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioXXBd9ghW2IZDRDhuGr9XUqxICHSYGIfooPXuNNrhC5YVZ_wqLNlzhggWb9yS9XYNFL_bnU8DCDI3sOKw_wqUg0K7GJ9qwchxqPcF6sKXR8dGjq9_fsJ8QnhxcJIqFnIPZ3U_i5p-17U/s200/Ainak--3.jpg" width="200" /></a></div>
<i style="text-align: right;"><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18pt;">लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span></i><br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">11मार्च,1929 को जौनपुर के खरौना गांव में जन्म।31 जुलाई2016 को लखनऊ में आकस्मिक निधन</span><span style="font-family: "mangal";">।</span><span style="font-family: "mangal";"> शुरुआती पढ़ाई जौनपुर में करने के बाद बनारस युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम0ए0।उत्तर प्रदेश के शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी नौकरी।देश की प्रमुख स्थापित पत्र पत्रिकाओं सरस्वती,कल्पना, प्रसाद,ज्ञानोदय, साप्ताहिक हिन्दुस्तान,धर्मयुग,कहानी,नई कहानी, विशाल भारत,आदि </span><span style="font-family: "mangal";">में कहानियों,नाटकों,लेखों,तथा रेडियो नाटकों, रूपकों के अलावा प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों एवं कहानियों का प्रसारण।बाल कहानियों,नाटकों,लेखों की पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><b>“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></b><b>”</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(भारत सरकार द्वारा पुरस्कृत)</span></b><b>“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह धरती है बलिदान की</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिस देश में हमने जन्म लिया</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरा देश जागे</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अमर बलिदान</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मदारी का खेल</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मंदिर का कलश</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हम सेवक आपके</span></b><b>”“</b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आंखों का तारा</span></b><b>”</b><span lang="HI">आदि बाल साहित्य की प्रमुख पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग तीन सौ से अधिक वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र मृत्यु पर्यंत</span><span lang="HI"> जारी रहा । <span style="font-size: large;"><i>2012</i></span></span><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 14pt;">में नेशनल बुक ट्रस्ट,इंडिया से बाल उपन्यास </span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 14pt;">मौत के चंगुल में</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;">”</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 14pt;"> प्रकाशित।एक बाल नाटक संग्रह नेशनल बुक ट्रस्ट से प्रकाशनाधीन ।<o:p></o:p></span></i></b></div>
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: large;"></span></span><br />
<div>
<i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18pt;"><br /></span></i></div>
</div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: large;"><i><br /></i></span></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-2522227757493840372018-08-05T06:17:00.000-07:002018-08-12T09:42:25.011-07:00आपरेशन थंडरहिट <br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> वरिष्ठ बाल साहित्यकार और मेरे पिता
आदरणीय श्री प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी ने</span><span lang="HI"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपने अंतिम दिनों में अपना दूसरा बाल
उपन्यास </span></i></b><b><i>“</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मौत से
दोस्ती</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> लिखा था।</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दुर्भाग्य से यह बाल उपन्यास पिता जी के जीवनकाल में
प्रकाशित नहीं हो सका था।</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुझे इस उपन्यास का शीर्षक </span></i></b><b><i>“</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आपरेशन थंडरहिट</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> ज्यादा ठीक और उपयुक्त लग रहा है।इसलिए मैं पिता जी का यह
उपन्यास </span></i></b><b><i>“</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आपरेशन
थंडरहिट</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> अपने
ब्लॉग </span></i></b><b><i>“</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फुलबगिया</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पर सीरीज के रूप में प्रकाशित कर रहा।सप्ताह के हर रविवार और
बृहस्पतिवार को इसका एक-एक भाग आप </span></i></b><b><i>“</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फुलबगिया</span></i></b><b><i>”</i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पर पढ़ </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सकेंगे।</span></i></b></div>
<div class="MsoNormal">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqd7C8mYXvLdpfc-8Axkui15zPmZWPUkEhL4HXpYR3HpSsFhKPPH_tAYPm5nQ-u9EfM2wGqYRB0pLqa0JJ2PCTr9WzpfcWfKNfVnJJvuFlmFXlN9dUe-u1bxGs3eCGKhIc0wINNoSpfxE/s1600/Maut+ke+changul-3+-+Copy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="765" data-original-width="1150" height="265" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqd7C8mYXvLdpfc-8Axkui15zPmZWPUkEhL4HXpYR3HpSsFhKPPH_tAYPm5nQ-u9EfM2wGqYRB0pLqa0JJ2PCTr9WzpfcWfKNfVnJJvuFlmFXlN9dUe-u1bxGs3eCGKhIc0wINNoSpfxE/s400/Maut+ke+changul-3+-+Copy.jpg" width="400" /></a></i></b></div>
<br />
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="font-family: "mangal"; font-size: 18pt;">आपरेशन थंडरहिट</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span style="font-size: 18.0pt;">(</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18.0pt;">एक नया अनोखा रोमांच)</span></i><i><span style="font-size: 18.0pt;"><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="font-size: 18.0pt;"> </span><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18.0pt;">लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span></i></div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
<i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18.0pt;"><br /></span></i></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></b><i style="text-align: center;"><span style="font-size: 18.0pt;"> </span></i><i style="text-align: center;"><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18.0pt;">कभी युवा था वाटसन</span></i></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
किसी जमाने में जोश और जज्बे से भरपूर था वाटसन।लेकिन वह बहुत जिद्दी भी था।उसकी
जिद्द के कारण ही अक्सर लोग उसे सनकी भी कह देते थे।उसकी ऐसी ही एक सनक ने एक दिन पूरी
दुनिया में हलचल सी मचा दी थी।पूरी दुनिया में हर आदमी के दिमाग में बस एक ही सवाल
था</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब आगे क्या होगा</span>?</div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
क्या थी वाटसन की सनक</span>?<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उसने दुनिया भर से
पांच छः सौ अपंग बच्चे बटोर रखे थे।इनका वह एक स्कूल चलाता था।किसी की आंख नहीं तो
कोई बहरा।किसी के हाथ नहीं तो किसी के पैर नहीं।कितना मुश्किल काम था।इसमें उसकी मदद
के लिए उसी के जैसे चार-पांच सनकी</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर जोशीले साथी भी
मिल गये।इन बच्चों को वह ईश्वर की देन समझता था।इनके लिए वह बड़ा से बड़ा त्याग करने
के लिए तैयार रहता।यहां तक कि उसने अपनी शादी तक नहीं की। वरना इन बच्चों का प्यार
छिन जाता। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इन बच्चों के लिए स्कूल में उसने बहुत कुछ जुटा रखा था।रंगीन
और महकते फूलों से खिला बगीचा।मोर और बत्तखें।खरगोश और बिल्लियां।बत्तखें तो इतना शोख
थीं कि कभी-कभी बच्चों के कमरे में घुस जाती।उनके खाने-पीने की चीजों पर चोंचें मारने
लगती।बच्चों को भी इसमें बड़ा मजा आता था। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
मगर एक दिन तो वाटसन की सनक सीमा पार कर गई।जब उसने घोषणा की कि वह इन बच्चों
को दुनिया की सैर कराना चाहता है।लोगों को अब उसके पागल होने में कोई संदेह नहीं रहा।जो
असंभव है उसे वाटसन संभव करना चाहता है। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर ऊपर वाला मेहरबान होता है तो सब कुछ संभव हो जाता है।वही
तो वाटसन के साथ भी हुआ।फिर क्या था।न्यूयार्क के बड़े-बड़े धनवानों ने अपनी झोलियां
खोल दीं।एक बड़ी जहाज कम्पनी के मालिक ने इन बच्चों की सुविधा वाला एक नया जहाज </span>‘<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एटलस</span>‘ <span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वाटसन के लिए प्रस्तुत
कर दिया।अपने सारे टेक्नीशियन और इंजीनियर भी।कई डाक्टरों और सेविकाओं की मदद भी निःशुल्क
मिल गई।बताइये</span>,<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> ऊपर वाला था न मेहरबान।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेकिन इस सफर ने वाटसन और बच्चों के बड़े-बड़े इम्तहान लिए।उन्हें
कई बार मौत के मुंह में ढकेला।भयानक तूफानों में फंसा एटलस एक दिन दुनिया के पर्दे
से ही ओझल हो गया।सब जगह तहलका मच गया। </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फिर भी तूफानों की परवाह न कर कई देशों के जहाज उनकी खोज और
मदद के लिए निकल पड़े।इनमें भारतीय जहाज सन आफ इंडिया भी था।उधर वे एटलस को ढूंढ रहे
थे।इधर एटलस तूफान से अपंग होकर डूबने जा रहा था। मगर मदद मौके से पहुंच गई।सबको बचा
लिया गया। </span></div>
<span style="font-size: 12pt;"> </span><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 12.0pt;">लेकिन मौत
तो चूहे बिल्ली का खेल खेल रही थी।डूबते एटलस से बच्चों को सुरक्षित तो निकाल लिया
गया।मगर उधर लोगों की नजर तेजी से अपनी ओर बढ़ते आइसबर्ग(बर्फ का पहाड़)पर पड़ी।भाग निकलने
का मौका नहीं था।आइसबर्ग से टकराने का मतलब था सभी जहाजों का टुक़ड़े-टुकड़े होकर समुद्र
में समा जाना।किसी को भी बचने का कोई उपाय नहीं सूझ रहा था।मगर ऊपर वाले ने फिर मेहरबानी
दिखायी।हवा ने रूख बदला।इसी के साथ आइसबर्ग ने भी अपना रूख बदल दिया।सब सांस रोके देखते
रहे और वह बगल से गुजर गया।यात्रा सकुशल सम्पन्न हो गई।वाटसन को गालियां देने वाले
लोग उसकी प्रशंसा के गीत गाने लगे।</span><span lang="HI" style="font-family: "mangal";"><span style="font-size: large;"><i>------(क्रमशः) </i></span></span><br />
<span lang="HI" style="font-family: "mangal";"><span style="font-size: large;"><i> ००००००</i></span></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioXXBd9ghW2IZDRDhuGr9XUqxICHSYGIfooPXuNNrhC5YVZ_wqLNlzhggWb9yS9XYNFL_bnU8DCDI3sOKw_wqUg0K7GJ9qwchxqPcF6sKXR8dGjq9_fsJ8QnhxcJIqFnIPZ3U_i5p-17U/s1600/Ainak--3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioXXBd9ghW2IZDRDhuGr9XUqxICHSYGIfooPXuNNrhC5YVZ_wqLNlzhggWb9yS9XYNFL_bnU8DCDI3sOKw_wqUg0K7GJ9qwchxqPcF6sKXR8dGjq9_fsJ8QnhxcJIqFnIPZ3U_i5p-17U/s200/Ainak--3.jpg" width="200" /></a></div>
<i style="text-align: right;"><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18pt;">लेखक-प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span></i><br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">11मार्च,1929 को जौनपुर के खरौना गांव
में जन्म।31 जुलाई2016 को लखनऊ में आकस्मिक निधन</span><span style="font-family: "mangal";">।</span><span style="font-family: "mangal";"> शुरुआती पढ़ाई जौनपुर में करने के बाद बनारस युनिवर्सिटी से हिन्दी
साहित्य में एम0ए0।उत्तर प्रदेश के शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी
नौकरी।देश की प्रमुख स्थापित पत्र
पत्रिकाओं सरस्वती,कल्पना, प्रसाद,ज्ञानोदय, साप्ताहिक हिन्दुस्तान,धर्मयुग,कहानी,नई
कहानी, विशाल भारत,आदि </span><span style="font-family: "mangal";">में कहानियों,नाटकों,लेखों,तथा
रेडियो नाटकों, रूपकों के अलावा प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> आकाशवाणी
के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों एवं कहानियों का प्रसारण।बाल कहानियों,नाटकों,लेखों
की पचास से अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span><b><span lang="EN-US">“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></b><b><span lang="EN-US">”</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(भारत सरकार द्वारा पुरस्कृत)</span></b><b><span lang="EN-US">“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह धरती है बलिदान की</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिस देश में हमने जन्म लिया</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरा देश जागे</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अमर बलिदान</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मदारी का खेल</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मंदिर का कलश</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हम सेवक आपके</span></b><b><span lang="EN-US">”“</span></b><b><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आंखों का तारा</span></b><b><span lang="EN-US">”</span></b><span lang="HI">आदि बाल साहित्य की प्रमुख पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा
विभाग के लिये निर्मित लगभग तीन सौ से अधिक वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।1950 के
आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र मृत्यु पर्यंत</span><span lang="HI"> जारी रहा । <span style="font-size: large;"><i>2012</i></span></span><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 14.0pt;">में नेशनल बुक ट्रस्ट,इंडिया से बाल उपन्यास </span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 14.0pt;">मौत के
चंगुल में</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 14.0pt;"> प्रकाशित।एक बाल नाटक संग्रह नेशनल बुक ट्रस्ट से प्रकाशनाधीन
।<o:p></o:p></span></i></b></div>
<div>
<i><span lang="HI" style="font-family: "mangal"; font-size: 18pt;"><br /></span></i></div>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-8824966176819394552018-07-31T09:41:00.000-07:002018-07-31T09:41:16.808-07:00बाल कहानी---हमारा कालू <br />
<div class="MsoNormal">
<i><span lang="EN-US" style="color: #660000; font-size: 13.5pt;">(</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">हिन्दी
के प्रतिष्ठित बाल साहित्यकार हमारे पिताजी आदरणीय श्री प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी
</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">की </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">आज </span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">पुण्य
तिथि </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">है।</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">आज 31 जुलाई 2016 को वो
हम सभी को अकेला छोड़ गए थे</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">।</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">आज
</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">वो भौतिक रूप से हमारे बीच उपस्थित नहीं हैं लेकिन उनकी</span></i><i><span lang="EN-US" style="color: #660000; font-family: "\0022mangal\0022"; font-size: 14.0pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">रचनात्मकता
तो हर समय हमारा मार्ग दर्शन</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";"> करेगी</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">।</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">मैं
आज पिताजी द्वारा लिखी गयी बाल कहानी </span></i><i><span lang="EN-US" style="color: #660000; font-family: "\0022mangal\0022"; font-size: 13.5pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">हमारा
कालू</span></i><i><span lang="EN-US" style="color: #660000; font-family: "\0022mangal\0022"; font-size: 13.5pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">को फुलबगिया पर पुनः प्रकाशित कर रहा..और शीघ्र
ही उनके द्वारा लिखित</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">अंतिम बाल उपन्यास को भी इस ब्लॉग पर सीरियलाइज
करूंगा</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">।</span></i><i><span lang="HI" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">यही पिता जी के प्रति सच्ची श्रद्धांजलि होगी</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: #660000; font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0022mangal\0022"; mso-hansi-font-family: "\0022mangal\0022";">।</span></i><i><span lang="EN-US" style="color: #660000; font-family: "\0022mangal\0022"; font-size: 13.5pt;">)</span></i></div>
<div class="MsoNormal">
<i><span lang="EN-US" style="color: #660000; font-family: "\0022mangal\0022"; font-size: 13.5pt;"> </span></i></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> <table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9ny-xU57WVdA6W0LDXGbb9IhKwVAhRc2htCgS4RX8hbOdOBx_z_gEMSx1ML-RfuZgkeG3cW0XCZQ9oSjh_NZBSCCp6vS0eMoVxpYhhUQhnWOZXPLQiykyl1NCi-YBpRmcGeqFZi6gfoo/s1600/Photo0095.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1600" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9ny-xU57WVdA6W0LDXGbb9IhKwVAhRc2htCgS4RX8hbOdOBx_z_gEMSx1ML-RfuZgkeG3cW0XCZQ9oSjh_NZBSCCp6vS0eMoVxpYhhUQhnWOZXPLQiykyl1NCi-YBpRmcGeqFZi6gfoo/s320/Photo0095.jpg" width="320" /></a></td></tr>
</tbody></table>
</o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;"> </span><span lang="EN-US">(पिताश्री आदरणीय प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी )</span></div>
<div>
<span lang="EN-US" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></div>
<h2 style="text-align: center;">
हमारा कालू </h2>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"></td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;"> अखबार उठाने के लिए पापा ने दरवाजा खोला
मगर चौंक उठे।अखबार के पास एक कुत्ता खड़ा था।दुम हिलाता,आंखें मटकाता हुआ। रंग?उसकी
तो बात ही मत पूछो।जैसे अभी-अभी काली बूट-पालिश से चमकाया गया हो।</span>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पापा चिल्लाए जल्दी से बाहर आओ।पता नहीं कहां
से एक आवारा कुत्ता भटक कर आ गया है।हम सब वाइपर लेकर उसे भगाने दौड़े।देखा-- वह
पापा की ओर देख कर आंखे मटका रहा था।जैसे कहना चाह रहा हो।आवारा तो मत कहो यार।हां,घुमन्तू
जरूर कह सकते हो।इस घर से तो मेरा पुराना याराना है।मैं अब कुछ दिन यहां बिताने
आया हूं।मगर तुम सब तो छड़ी लेकर मेरा स्वागत करने आ गये।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEii8OwMSG4CLUc35ehHlV_gHGoeG65LyFdHf4DJNwXjbgD_S0JIcNbPMvRMLT3DB969vVZnYjc6-9CPGMqLI4B2-gPUveUPE9cPcJ2fASWtkRvQiNoxKr7DQMJwUy1s2Oeh92jvgF5qESQ/s1600/22-4-15+%252863%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1200" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEii8OwMSG4CLUc35ehHlV_gHGoeG65LyFdHf4DJNwXjbgD_S0JIcNbPMvRMLT3DB969vVZnYjc6-9CPGMqLI4B2-gPUveUPE9cPcJ2fASWtkRvQiNoxKr7DQMJwUy1s2Oeh92jvgF5qESQ/s200/22-4-15+%252863%2529.jpg" width="150" /></a></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पहले तो उसे डांटा-डपटा गया।उसका उस पर कोई असर नहीं हुआ।तब
पापा ने वाइपर उठाया।उसने आंखे मटकायी।पापा बोले </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बड़ा ढीठ है।और पापा ने वाइपर लेकर उसे दौड़ाया।वह भागा जरूर
मगर पीछे मुड़ कर देखता भी जाता था।मटकती आंखें कह रहीं थीं--अब बस भी करो यार।मुझे
यह सब बिल्कुल पसंद नही है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>मगर पापा ने उसे भागा कर ही दम लिया।सब ने
संतोष की सांस ली।पर पापा हांफ़ रहे थे।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>घंटे भर बाद दूध वाले ने आवाज दी।दरवाजा खोला
गया तो सब भौंचक्क रह गये।वह फ़िर आ गया था।इस बार आराम से लेटा दुम हिला रहा था।आंखें
मटका कर जैसे कह रहा हो----कैसी रही।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पापा फ़िर चिल्लाए</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह कालू राम बिना
कुछ लिये जाने वाला नहीं है।दे दो इसे एकाध रोटी का टुकड़ा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पापा आप इसे कालू क्यों कह रहें हैं?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हम सब ने पूछा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पापा गुस्से से
बोले---</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तब क्या सफ़ेद कहूं?ला कर पोत दो इसे चूना।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बहरहाल आगे का किस्सा मजेदार रहा।वह
भगा दिया जाता घंटे भर बाद <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>फ़िर लौट
आता।जाने और लौटने का क्रम जारी रहा।एक दिन ऐसा भी आया कि कालू राम जम ही गया
हमारे दरवाजे पर।उसे खाने के लिये कुछ ना कुछ दे ही देते।भारतीय संस्कृति में
मेहमान को<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>भूखा रखने का रिवाज नहीं है जो।
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>फ़िर सबने सोचा कि जैसे आया है वैसे चला भी
जायेगा।मगर ऐसा हुआ नहीं।लाट साहब आराम से खाते रहे।आंखें मटक-मटका कर हम सब को चिढ़ाते
भी रहे।अब इस खेल में दोनों को मजा आ रहा था।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धीरे-धीरे हमने उसे कुछ खेल भी सिखाने शुरू कर
दिये।फ़ेंकी हुई गेंद को उठा कर ले आना।इसी तरह लकड़ी के खिलौने आदि भी।वह समझ गया,मुंह
में दबा कर ले आता।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हां,वह अपनी सीमा रेखा भी पहचान गया।<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>दरवाजे से बाहर।उसके लिये एक फ़टा पावदान बिछा
दिया गया।खाने के लिए अलमुनियम का प्लेट।वैसे ही पानी का बर्तन।अब क्या चाहिए
था।कभी</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">–</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कभी पापा से छिपाकर दो-एक बिस्कुट भी। </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>इस बीच शहर से बाहर हमारे एक रिश्तेदार के
यहां शादी भी पड़ गई।सभी को जाना था।अब सवाल यह उठा----कालू का क्या किया जाए। साथ
ले नहीं जा सकते थे।इधर एक आवारा कुत्ते की जिम्मेदारी भी कौन पड़ोसी उठाता?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुछ नहीं।इसके लिए दो-चार दिन का खाना छोड़ देते हैं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पापा ने कहा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">भला इतने से कालू का पेट भरेगा?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हमने पूछा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तब क्या हम लोगों ने इसके खाने</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">–</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पीने का ठेका ले रखा है?जैसे इधर</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">–</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उधर से अब तक पेट भरता रहा,वैसे ही काम चला लेगा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पापा बोले।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पापा</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">–</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मम्मी के डर से हम लोग चुप लगा गए।जाने के दिन स्टेशन के
लिए एक टैक्सी मंगा ली गई।देर<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>हो रही
थी।ट्रेन का टाइम भी हो गया था।हम लोग हड़बड़ी में टैक्सी में बैठ गए।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तभी कालू का
ध्यान<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>टैक्सी से नीचे कुछ गिरने पर गया।रूमाल
में बंधी एक पोटली। कालू समझ गया।उसने पोटली को मुंह में दबाया फ़िर टैक्सी के पीछे
भागा।मगर टैक्सी कुछ ही पलों में उसकी आंखो से ओझल हो गई।कालू फ़िर भी उसी दिशा में
दौड़ता रहा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ट्रेन प्लेटफ़ार्म नंबर दो पर आ रही थी।हम ओवर
ब्रिज से होकर वहां पहुंच गए।अचानक हम लोगों की नजर प्लेटफ़ार्म एक पर गई।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>वहां कालू मुंह में पोटली दबाए इधर से उधर भाग
रहा था।जरूर हम लोगों की तलाश में।मम्मी ने पहचान लिया।उनकी जरूरी दवाएं थीं उसमें।
जाने की हड़बड़ी में वह दरवाजे पर टैक्सी से नीचे गिर गई होगी।मगर हममें से कोई नहीं
चाहता था कि कालू उसे अपनी मौत की कीमत पर यहां पहुंचाए।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>तभी उसकी नज़र हम लोगों पर पड़ी।मौत सिर पर थी।हम
लोगों ने हाथ के इशारे से उसे उधर ही रहने के लिए कहा।इधर ना आने के लिए चिल्लाए
भी।मगर कालू कुछ समझ नहीं पाया।वह प्लेट फ़ार्म से नीचे<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कूद कर अपनी मौत के मुंह में कूद पड़ा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ट्रेन से उसका कटना तय था।एक बार
तो लगा कि वह बच जाएगा।वह इंजन के आगे से इस पार निकल आया प्लेटफ़ार्म पर पैर जमाने
की कोशिश की।पर वे जम नहीं पाए।हमने उसके मुंह से पोटली तो ले ली।मगर उसे ऊपर नहीं
खींच सके।वहां ट्रेन का पड़ाव बहुत कम था।इस लिए हमें सीट पर जाने की जल्दी थी।मगर डिब्बे
में घुसते-घुसते यह जरूर देखा --कालू प्लेटफ़ार्म पर चढ नहीं पाया था।फ़िसल कर नीचे
जा गिरा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>वह थक चुका था।घबराया भी।हम लोग आगे की
कल्पना से ही सिहर उठे।जैसे तैसे हम अपने रिश्तेदार के यहां पहुंचे।वहां शादी का
माहौल था।पर हम उस जश्न को नहीं मना पाए।सबका मन बुझा-बुझा सा था।बार-बार उस आवारा
कुत्ते का चेहरा सामने आ खड़ा होता।जिसका नाम कालू था और जिसने हमारे लिए अपनी जान
दे दी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>चौथे दिन घर पहुंच रहे थे।यह सोच कर ही अजीब
लग रहा था कि कालू के बिना घर कैसा लगेगा।मगर चमत्कार हो गया।टैक्सी की आवाज सुनते
ही दरवाजे पर बैठा कालू हम लोगों की तरफ़ दौड़ पड़ा।मौत को धता बता कर घर पहुंच जाने
वाला कालू।खुशी के मारे सबके पैर सूंघ रहा था।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पापा को देख कर उसने आंखे मटकाईं----देखो
यार,अब मुझे परेशान ना करना।मुझे यह सब बिल्कुल पसंद नहीं है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पापा की आंखों में आंसू आ गए।एक आवारा
कुत्ते की सूझ-बूझ और वफ़ादारी के जज्बे से उन्होंने उसे सलाम किया।हमारी आंखें भी
छल</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI;">-</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">छला आयीं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">000</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेखक--प्रेमस्वरूप
श्रीवास्तव</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-23212189325259002692018-03-11T07:15:00.004-07:002018-03-11T07:15:42.239-07:00महमूद बघर्रा<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">(</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt; line-height: 115%;">हिन्दी के प्रतिष्ठित
बाल साहित्यकार हमारे पिताजी आदरणीय श्री प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव जी का आज 89वां
जन्म दिवस है</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;">।वो
भौतिक रूप से हमारे बीच उपस्थित नहीं हैं लेकिन उनकी </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt; line-height: 115%;">रचनात्मकता तो हर समय हमारा मार्ग दर्शन</span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt; line-height: 115%;">करेगी .---</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt; line-height: 115%;">ऐतिहासिक व्यक्तित्व</span></i><i><span lang="HI" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></i><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14pt; line-height: 115%;">“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;">महमूद बघर्रा</span></i><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;">”</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"> के विषय में रोचक जानकारियां देने वाला यह लेख पिता
जी ने देहावसान से एक दो माह पहले ही लिखा था। उनकी अभी तक अप्रकाशित इस रचना को आज
मैं </span></i><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;">“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;">फुलबगिया</span></i><i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI;">”</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"> पर प्रकाशित कर रहा हूँ।) <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"> महमूद बघर्रा</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHdFsvghRR1oFL5KdO9SDmSwb2mPL8xBix64TbFA3tvtcEDFAGJfbnMONJZDLdvNN_3bs-QnCGVnpum9JbeUCahW8Peg3KkAC-MeSreFlWGOeCsWJoEP2pkUI8XD4gl8VWissLEMR9RFM/s1600/Akela+-+Copy.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="600" data-original-width="800" height="150" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHdFsvghRR1oFL5KdO9SDmSwb2mPL8xBix64TbFA3tvtcEDFAGJfbnMONJZDLdvNN_3bs-QnCGVnpum9JbeUCahW8Peg3KkAC-MeSreFlWGOeCsWJoEP2pkUI8XD4gl8VWissLEMR9RFM/s200/Akela+-+Copy.jpg" width="200" /></a></div>
<br />
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;">प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: Calibri;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="color: blue;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;">दोस्तों पता नहीं तुमने कभी महमूद बघर्रा का नाम पढ़ा है या
नहीं। अगर नहीं तो चलो आज पढ़ ही लेते हैं।मगर यह काल्पनिक नाम नहीं इतिहास का एक
सच है।एक अद्भुत व्यक्तित्व।पढ़ोगे तो दांतों तले उंगली दबाए रह जाओगे।</span><span style="line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: blue;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>इतिहास में कहीं कहीं इनका नाम महमूद बघेला
भी मिलता है।यह लोदी वंश से था और सन पन्द्रह सौ के आस पास गुजरात का सुल्तान
था।पन्द्रह सौ ग्यारह म्में इसकी मृत्यु हुयी।</span><span style="line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: blue;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>इतिहास में कुछ सुल्तान क्रूरता के लिये,कुछ
वीरता के लिये और कुछ दयालुता के लिये प्रसिद्ध हैं।मगर बघर्रा में ऐसा कुछ नहीं
था।वह मशहूर है अपने भोजन के लिये।जैसे रावण का भाई कुम्भकर्ण सोने के लिये।गनीमत
थी कि कुम्भकर्ण साल में छः महीने सोता था।मगर बघर्रा तो पूरे साल जागता था। चलो
कुछ उसके भोजन के बारे में बताएं। अच्छा हुआ कि वह आज के जमाने में नहीं हुआ।वरना
उसके कारण सौ डेढ़ सौ लोगों को रोज खाना ही नसीब न होता।</span><span style="line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: blue;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आओ,उसके सुबह के नाश्ते से बात शुरू करते
हैं।सुबह नाश्ते में वह डेढ़ से दो दर्जन तक मुर्गे खाता था।दो से लेकर चार दर्जन
तक अंडे।यह कम से कम मात्रा बतायी गयी है इतिहास में।पता नहीं कितनी मटकी
दूध,दही,मक्खन,मलाई। इसी तरह और बहुत कुछ।</span><span style="line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: blue;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>अब आओ उसके भोजन पर एक नजर डालते हैं।उसके
लिये एक देग भर कर चावल पकता था।सोच लो कि एक देग में चार से लेकर पांच बाल्टी तक
पानी आ सकता है।सोचो उस पूरे देग में कितना चावल पकता होगा।चावल के अलावा सौ से
लेकर डेढ़ सौ तक रोटियां।साथ में कितने मांस मछली</span><span lang="HI" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;">की जरूरत पड़ती होगी सोच लो।<o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: blue;"><b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>उसके पलंग के चारों ओर</span><span lang="HI" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;">थालों और परातों में भोजन भरा रहता था।वह जिस थाल
पर चाहता था हाथ मारता रहता था।मिनटों में थाल खाली हो जाता था।वह जब सोता था तो
उसके खर्राटों की आवाज बड़ी भयानक होती थी।जैसे आस पास भेड़िए गुर्रा रहे हों।<o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="color: blue;"><b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>उसमें एक बात खास थी।वह बड़ी आसानी से अनुमान
लगा लेता था कि उसके भोजन में कोई कटौती तो नहीं हुयी।उदाहरण के लिये तुमने पालतू
हाथियों के बारे में सुना होगा।उसकी खुराक के रूप में गन्ना,पीपल य बरगद की
टहनियां तो दी ही जाती हैं।मगर उसका मालिक उसकी रोटियों के लिये कुछ आटा भी बराबर
देता है।पांच से लेकर दस किलो तक।ये रोटियां प्रायः महावत ही तैयार करता है।<o:p></o:p></b></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="color: blue;"><b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कभी कभी लालचवश महावत कुछ आटा निकाल भी लेता
है।हाथी रोटियां देखते ही समझ जाता है कि आज कुछ गड़बड़ है।महावत उसकी सजा जानते
हैं।इसलिये उस दिन तो हाथी से दूर रहने की कोशिश करते हैं।मगर नौसिखिया महावत फ़ंस
जाते है।प्रायः ही हाथी महावत को सूंड़ से लपेटकर पटक पटक कर मार डालता है।या पैरों
से कुचल डालता है।<o:p></o:p></b></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="color: blue;"><b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>एक बार ऐसा ही महमूद बघर्रा के साथ भी हुआ।उसे
अनुमान लग गया कि बावर्ची ने चावल में चोरी की है।बस उसने बावर्ची का हाथ पकड़
लिया।बावर्ची समझ गया कि उसकी मौत पक्की है।वह बघर्रा के पैरों पर माथा पटक पटक कर
लगा रोने।अपनी गरीबी के दुखड़े रोये।<o:p></o:p></b></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="color: blue;"><b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>महमूद बघर्रा ने तरस खाकर उसकी जान तो बख्श
दी।मगर उसने बावर्ची के जिस हाथ को पकड़ा था उसकी हड्डियों का चूरा चूरा हो गया था।क्यों
था न बघर्रा इतिहास का एक बेमिसाल व्यक्ति।<o:p></o:p></b></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; line-height: 115%;"><span style="color: blue;"><b> 000</b></span><span style="font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">लेखक</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—</span></i></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<b><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1yz_JoyM5tHcs772dbaC2GoLr0w2DTFmgKRHjRqhvMm1MI-5xJwnom1iYBmrnEQ8Vw9w1t5IMOKh4ItKkTR2qSyVqGozQ6CsL8uYt6_YPc799MsozdvjaXKj96GH8MCrJHCUPbPZay9E/s1600/Ainak--3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="315" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1yz_JoyM5tHcs772dbaC2GoLr0w2DTFmgKRHjRqhvMm1MI-5xJwnom1iYBmrnEQ8Vw9w1t5IMOKh4ItKkTR2qSyVqGozQ6CsL8uYt6_YPc799MsozdvjaXKj96GH8MCrJHCUPbPZay9E/s320/Ainak--3.jpg" width="320" /></a></i></b></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><span style="color: #660000;"><span lang="HI">प्रेमस्वरूप श्रीवास्तव</span><o:p></o:p></span></span></i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span style="color: #660000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;">11मार्च</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;">,<span lang="HI">1929
को जौनपुर के खरौना गांव में जन्म।</span><o:p></o:p></span></i></b></span></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span style="color: #660000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;">31जुलाई 2016 को लखनऊ में आकस्मिक निधन।</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></i></b></span></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span style="color: #660000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>शुरुआती पढ़ाई जौनपुर
में करने के बाद बनारस युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम0ए0।उत्तर प्रदेश के
शिक्षा विभाग में विभिन्न पदों पर सरकारी नौकरी।पिछले छः दशकों से साहित्य सृजन मे
संलग्न।देश की प्रमुख स्थापित पत्र</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;">-<span lang="HI">पत्रिकाओं में कहानियों</span>,<span lang="HI">नाटकों</span>,<span lang="HI">लेखों</span>,<span lang="HI">रेडियो नाटकों</span>,<span lang="HI">रूपकों के
अलावा प्रचुर मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से
नियमित नाटकों एवं कहानियों का प्रसारण।</span><o:p></o:p></span></i></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: #660000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बाल</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">कहानियों</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">,</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">नाटकों</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">,</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">लेखों</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">की</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">अब</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">तक</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">पचास</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">से</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">अधिक</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">पुस्तकें</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">प्रकाशित।</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">वतन</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">है</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">हिन्दोस्तां</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">हमारा</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”(</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">भारत</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">सरकार</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">द्वारा</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">पुरस्कृत</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">)“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">अरुण</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">यह</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">मधुमय</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">देश</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">हमारा</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">यह</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">धरती</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">है</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बलिदान</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">की</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">जिस</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">देश</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">में</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">हमने</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">जन्म</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">लिया</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">मेरा</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">देश</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">जागे</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">अमर</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बलिदान</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">मदारी</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">का</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">खेल</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">मंदिर</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">का</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">कलश</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">हम</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">सेवक</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”“</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">आंखों</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">का</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">तारा</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">”</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">आदि</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बाल</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">साहित्य</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">की</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">प्रमुख</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">पुस्तकें।</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">सन</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> 2012 </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">में</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">नेशनल</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बुक</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">ट्रस्ट</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">,</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">इण्डिया</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">से</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">प्रकाशित</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बाल</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">उपन्यास</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> “</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">मौत</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">के</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">चंगुल</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">में</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">” </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">काफी</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">चर्चित।नेशनल</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">बुक</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">ट्रस्ट</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;">,</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">इण्डिया</span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"> </span></i></b><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">से प्रकाशनाधीन<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>बालनाटक संग्रह</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<span lang="HI">एक तमाशा ऐसा भी</span>”</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></span></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span style="color: #660000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>इसके साथ ही शिक्षा विभाग
के लिये निर्मित लगभग तीन सौ से अधिक वृत्त चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस पास
शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र 87 वर्ष की उम्र तक निर्बाध चला।</span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14pt;"> <o:p></o:p></span></i></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="color: #660000;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></b><b><i><span style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-77446978793315906592018-01-04T08:33:00.001-08:002018-01-04T08:33:58.211-08:00जाड़ा<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQHnLXPPNBI2MyvErPEB6bznHh-gJJQdYoBjfviDubG-D3VcCFHnmh_QQd_wyL2r_1QwQS8Q3Kg3TTdn4DkhiYh5ZpgDh60q06I0sQRxKnwbAiA5OoUb-Iim_nC3beJK6CuBc7DWjtD2g/s1600/Jada+tal+thonk-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="720" data-original-width="960" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQHnLXPPNBI2MyvErPEB6bznHh-gJJQdYoBjfviDubG-D3VcCFHnmh_QQd_wyL2r_1QwQS8Q3Kg3TTdn4DkhiYh5ZpgDh60q06I0sQRxKnwbAiA5OoUb-Iim_nC3beJK6CuBc7DWjtD2g/s320/Jada+tal+thonk-3.jpg" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">जाड़ा ताल
ठोंक जब बोला,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">सूरज का
सिंहासन डोला,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">कुहरे ने
जब पांव पसारा,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">रास्ता
भूला </span></b><b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चांद बिचारा।</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjANPeEWJp86cbUlYOTXH05ulVuwV231NO4uASsfmhkhMsOgcieQi35OKBzn52PeoAEtJT2uhKNSYGg3n7kYoGj5F8adx7tLU8jbvsI3qNF2paQoz2BWRnNcQvgHGxYTTNMAZcqc7GDTHI/s1600/Jada+Tal--01.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="480" data-original-width="485" height="316" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjANPeEWJp86cbUlYOTXH05ulVuwV231NO4uASsfmhkhMsOgcieQi35OKBzn52PeoAEtJT2uhKNSYGg3n7kYoGj5F8adx7tLU8jbvsI3qNF2paQoz2BWRnNcQvgHGxYTTNMAZcqc7GDTHI/s320/Jada+Tal--01.jpg" width="320" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">छिपे सितारे ओढ़ रजाई,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आसमान नहिं दिखता भाई,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पेड़ और पौधे सिकुड़े सहमे,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">झील में किसने बरफ़ जमाई।</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEix0PUsJX8kKlnkH1W2ED-fnbC6Kzi31q7Zp6OZevv6X9fumNbTBHCw5H-kR1FtfN3VylZwkz6AsQbIwUzNZprXCnGdTClbD32g_5X3-OPk6T58VLhfzKMTHoBYI1qelY-holU1JH9oOVQ/s1600/Jada+tal+thonk-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="816" data-original-width="612" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEix0PUsJX8kKlnkH1W2ED-fnbC6Kzi31q7Zp6OZevv6X9fumNbTBHCw5H-kR1FtfN3VylZwkz6AsQbIwUzNZprXCnGdTClbD32g_5X3-OPk6T58VLhfzKMTHoBYI1qelY-holU1JH9oOVQ/s320/Jada+tal+thonk-1.jpg" width="240" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पर्वत धरती सोये ऐसे,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किसी ने उनको भंग पिलाई,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सुबह हुयी सब जागें कैसे,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुर्गे ने तब बांग लगाई।</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">जाड़ा ताल
ठोंक जब बोला,</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">सूरज का
सिंहासन डोल॥</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">000</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="color: blue; font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-ascii-font-family: "Kruti Dev 010"; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Kruti Dev 010";">डा0हेमन्त कुमार</span></b><span lang="EN-US" style="color: blue; font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8302293033633153957.post-67360028949639425792017-10-03T11:03:00.001-07:002017-10-03T11:03:35.430-07:00दानव से मानव<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiMorlBI08TvFVF6amaMG5JBliaIEjGGV3wXOuHBZF-9QHv1_Oeo6ydfUbXDEVnnzcBOa3YhSob5AZQaQ-GmU0i42xHNmeqi2nxUsJR60v_jBp-fB6nleQa6y8_PhX148oFfD2qJhyphenhyphenMJmM/s1600/Danav-se-manv-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="826" data-original-width="744" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiMorlBI08TvFVF6amaMG5JBliaIEjGGV3wXOuHBZF-9QHv1_Oeo6ydfUbXDEVnnzcBOa3YhSob5AZQaQ-GmU0i42xHNmeqi2nxUsJR60v_jBp-fB6nleQa6y8_PhX148oFfD2qJhyphenhyphenMJmM/s320/Danav-se-manv-2.jpg" width="288" /></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दानव से मानव</span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="EN-US"> </span><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">प्रेम स्वरूप श्रीवास्तव</span></i></b><b><i><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Mangal; font-size: 16pt;">वल्लभगढ़ के राजकुमार अक्सर घने जंगल में निकल जाते।उन्हें
शिकार का कोई शौक नहीं था।बस,मित्रों के साथ घुड़दौड़ नदियों में तैराकी देखते देखते
ऊंचे पेड़ों की चोटियों तक पहुंच जाना।ये ही थे उनके शौक।कोई भयानक जानवर आक्रमण कर
बैठता तो उससे भी पीछे न हटते।सबसे बढ़कर अपनी मधुर वाणी और सुन्दर व्यवहार के लिये
वे पूरे राज्य में प्रसिद्ध थे।</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> उस जंगल में एक नरभक्षी राक्षस और उसका जादुई
महल भी था।पिता ने उससे सावधान रहने के लिये बार बार कहा।पर राजकुमार हंस कर उत्तर
देते, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं उसे पा गया तो चुटकियों में मार गिराऊंगा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="EN-US" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक दिन भालू जैसे एक जंगली जानवर ने अचानक उनके ऊपर हमला कर
दिया।राजकुमार ने तुरन्त भाला निकाल लिया।भाला देखते ही वह जानवर भाग निकला।बेहद
तेज गति से।राजकुमार उसे पकड़ नहीं पा रहे थे।वह घोड़े की गति से तेज भाग रहा था।एक
एक कर सभी पीछे छूट गये।अंधेरा घिर आया। अचानक राजकुमार को उस अंधेरे में चमकता
हुआ एक महल दिखाई पड़ा।दीवारों से लेकर कंगूरे तक एक दम जैसे बिजली में नहाया हुआ।उधर
वह जानवर भी ना जाने कहां गायब हो गया।राजकुमार को लगा----शायद यही उस नरभक्षी
राक्षस का जादुई महल हो।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> राजकुमार अब बुत थक गये थे।वे फ़ाटक के बाहर
बने एक चबूतरे पर बैठ गये।सामने चबूतरे पर तीन टोकरियों में ताजे ताजे फ़ल रखे
थे।भूख से बेहाल राजकुमार ने एक फ़ल उठा लिया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> मगर तभी फ़ाटक के पीछे से एक मधुर स्वर सुनाई
दिया</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सावधान राजकुमार,यह नरभक्षी राक्षस का महल है।ये जादुई फ़ल हैं।इन्हें खाते ही
आप बेहोश हो जाएंगे।तब राक्षस आप को खा जाएगा।मैं दूसरे फ़ल लेकर आती हूं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> इसी के साथ फ़ाटक का एक पल्ला खुला।एक सुन्दर
लड़की थाली में ताजे फ़ल लेकर राजकुमार के पास आई।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> राजकुमार ने पूछा</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम कौन हो?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं भी एक राजकुमारी हूं।आप की तरह मुझे भी फ़ंसा कर यहां
लाया गया है।जल्दी से फ़ल खा लो।राक्षस के आने का समय हो रहा है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमारी बोली।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरे बचने का क्या उपाय है?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बताती हूं,पहले पेट में कुछ डाल लो।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> “</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम अभी तक कैसे बची हो?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह मुझे अपना मन बहलाने के लिये रखे है।कभी गाने सुनता है कभी मेरा नृत्य
देखता है।लेकिन मेरे शरीर को उसने कभी छुआ तक नहीं।महल के कैदखाने में</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सैकड़ों लोग बंद
हैं।जिस दिन इसे बाहर शिकार नहीं मिलता इन्हीं में से किसी एक से अपनी भूख मिटाता
है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब तक राजकुमार फ़ल खा चुका था।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देखो आंगन में खड़ा यह ऊंचा पेड़ देखते हो?क्या तुम इस पर चढ़ सकते हो?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमार हंस कर
बोला</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या तुम यह कहना चाहती हो कि मैं इस पेड़ पर चढ़ कर अपनी जान बचाऊं?राक्षस वहां
नहीं पहुंच पाएगा?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नहीं नहीं---इस पेड़ की चोटी पर एक फ़ल लगा है।वह फ़ल तुम्हारे हाथ में आते ही
राक्षस तुम्हारा कुछ नहीं बिगाड़ सकेगा।तुम उस फ़ल के जितने टुकड़े करोगे राक्षस के
भी उतने टुकड़े होते जाएंगे।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देखो ,कैसे चुटकियों में वो फ़ल तोड़ कर लाता हूं?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमारी ने टोका</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह काम इतना आसान
नहीं है।पेड़ की एक एक डाल तुम्हें ऊपर चढ़ने से रोकेगी।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम उसकी चिंता मत करो।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह कह कर राजकुमार जल्दी से अपने से लिपटती हर डाल को तोड़ता
मरोड़ता ऊपर पहुंच गया।क्षण मात्र में उसने फ़ल को तोड़ लिता।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> मगर यह क्या?पेड़ से फ़ल के अलग होते ही पेड़ पर
चमकती रोशनी बुझ गई।पूरे महल की चमक गायब हो गई।राजकुमार समझ गया कि पेड़ से अलग
होते ही अब इसमें कोई जादुई शक्ति नहीं।अब यह एक साधारण फ़ल मात्र है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इसी समय दूर से राक्षस के दहाड़ने की आवाज सुनाई पड़ी।दहाड़ से
पूरा जंगल कांप रहा था।वह पागल की तरह भागा चला आ रहा था।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमार तुम जल्दी से छिप कर अपने प्राण</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बचाओ।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">” </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमारी डर से कांपती हुई बोली।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमारी तुम फ़ाटक बंद कर के भीतर जाओ।मैं उसे बाहर देखता
हूं</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ड़रो मत। वह
मेरा कुछ नहीं बिगाड़ सकता।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> इधर राजकुमार को देखते ही राक्षस गरजा---</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कौन हो तुम?तुमने
कैसे इस फ़ल को तोड़ने का साहस किया?चलो पहले तुम्हें ही अपना निवाला बनाता हूं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राक्षस राज,वल्लभगढ़ के राजकुमार का प्रणाम स्वीकार करें।मैं
तो आपके पुत्र समान हूं।क्या अपने पुत्र को ही अपना ग्रास बनाएंगे?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुझे बातों से मत बहलाओ।यहां का सब कुछ तुमने नष्ट कर
दिया।मेरे प्राण भी अब तुम्हारी मुट्ठी में हैं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राक्षस चिल्लाया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> अच्छा,आप इसी बात से भयभीत हैं?तो लीजिये
संभालिये अपने प्राणों को।कहते हुए राजकुमार ने वह फ़ल राक्षस की ओर उछाल दिया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> राक्षस आश्चर्य से बोला</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अरे तुम्हें अपने
प्राणों का भय नहीं। अब अगर मैं तुम्हें मार कर खा जाऊं?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आप ऐसा कर ही नहीं सकते।मैं अब बाहर नहीं आपके हृदय में हूं तात।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब राक्षस के चौंकने की बारी थी।आज तक किसी ने उसे इतना आदर
नहीं दिया था।न ही राक्षस</span><span lang="HI" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राज कह कर प्रणाम किया।न तात ही कहा।सब उससे डरते और नफ़रत
करते थे।पर यह तो जैसे सचमुच मेरा बेटा बन गया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> तभी राजकुमार बोले</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरे तात कहने का आप बुरा तो नहीं मान रहे हैं?</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बिल्कुल नहीं बेटे।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दानव के मुख से अचानक निकल पड़ा। उसके भीतर पता नहीं कहां की
ममता उमड़ आई।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तात,मैं चाहता हूं कि आपका यह जादुई महल पहले से भी शानदार हो जाए।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह कैसे?अब तो सब नष्ट हो चुका है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरे ऊपर विश्वास कीजिये।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ऐसा है तो मेरी भी एक इच्छा पूरी कर दो।कहते हैं कन्यादान से सारे पाप धुल
जाते हैं।मैं कन्यादान करना चाहता हूं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमार और
राजकुमारी प्रसन्न हो उठे।वो दानव का मतलब समझ गये।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमार मैं जन्म से राक्षस नहीं हूं।मेरा नाम नीलमणि है।मेरे नीच कार्यों ने
मुझे दानव बना दिया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजकुमार ने सब समाचार पिता जी को भेज दिया।शुभ घड़ी में वल्लभगढ़ से बारात आई।नीलमणि
ने धूम धाम से कन्यादान किया।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तात,मैं भी दहेज में कुछ मांगना चाहता हूं।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कहो राजकुमार,मैं तुम्हें दुनिया की हर चीज दूंगा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुझे बस आपसे एक वादा चाहिये।इस जंगल में सैकड़ों मुसाफ़िर
राह भटक कर भूख प्यास से मर जाते हैं।अब ऐसा नहीं होना चाहिये। आप यहां उनके खाने
पीने और ठहरने का प्रबंध कर दें।इससे आपकी कीर्ति और बढ़ जाएगी।लोग दानव नहीं मानव
नीलमणि को याद करेंगे।इससे आपका महल भी पहले की तरह जगमगाने लगेगा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीलमणि के हामी
भरते ही चमत्कार हो गया।पूरा महल फ़िर पहले की तरह चमकने लगा।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> नीलमणि की आंखों में प्रसन्नता के आंसू छलक
आए।वह महाराज से बोला</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">राजन,राजकुमार के कारण ही मैं आज फ़िर से मानव बन गया।वरना मैं पता नहीं कब तक
दानवों के नीच कर्म करता रहता।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">महाराज बोले</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">—“</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नहीं नीलमणि,इसके पीछे राजकुमार का नहीं,उनकी वाणी और
व्यवहार का हाथ है।इससे इंसान दुनिया में सब कुछ प्राप्त कर सकता है।</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">
</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">00000</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiQHTfFqEyzYOpStX6O9uLsepN81ZmW8pFknj3_r4acFe_4Gl5Hl_9DO3hPCLZui2dVeAffDwsgnnf_nMyYJwxmJn3Y6yFk5qnAh-pVj0lyuZYSO8VxziCWjSDswhtRD28tzzmMLos_6g/s1600/Ainak--3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1088" data-original-width="1103" height="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiQHTfFqEyzYOpStX6O9uLsepN81ZmW8pFknj3_r4acFe_4Gl5Hl_9DO3hPCLZui2dVeAffDwsgnnf_nMyYJwxmJn3Y6yFk5qnAh-pVj0lyuZYSO8VxziCWjSDswhtRD28tzzmMLos_6g/s200/Ainak--3.jpg" width="200" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 16pt;">प्रेम
स्वरूप श्रीवास्तव</span></b><b><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt;"> </span></b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">11मार्च</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">1929 को जौनपुर के खरौना गांव में जन्म।31जुलाई
2016 को लखनऊ में आकस्मिक निधन।</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;"> </span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">शुरुआती पढ़ाई जौनपुर में करने के बाद बनारस
युनिवर्सिटी से हिन्दी साहित्य में एम0ए0।उत्तर प्रदेश के शिक्षा विभाग में
विभिन्न पदों पर सरकारी नौकरी।पिछले छः दशकों से साहित्य सृजन मे संलग्न।देश की
प्रमुख स्थापित पत्र</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">-</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">पत्रिकाओं में कहानियों</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">नाटकों</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">लेखों</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">रेडियो नाटकों</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">रूपकों के अलावा प्रचुर
मात्रा में बाल साहित्य का प्रकाशन।आकाशवाणी के इलाहाबाद केन्द्र से नियमित नाटकों
एवं कहानियों का प्रसारण।</span></i><span style="font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<i><span style="font-family: "\"mangal\""; font-size: 13.5pt;"> </span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">नेशनल बुक ट्रस्ट से
प्रकाशित बाल उपन्यास "मौत के चंगुल में " के साथ ही बाल कहानियों</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">नाटकों</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">,</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">लेखों की अब तक पचास से
अधिक पुस्तकें प्रकाशित।</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">वतन है हिन्दोस्तां हमारा</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">(भारत सरकार द्वारा
पुरस्कृत)</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">अरुण यह मधुमय देश हमारा</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">यह धरती है बलिदान की</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">जिस देश में हमने जन्म
लिया</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">मेरा देश जागे</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">अमर बलिदान</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">मदारी का खेल</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">मंदिर का कलश</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">हम सेवक आपके</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”“</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">आंखों का तारा</span></i><i><span style="font-size: 13.5pt;">”</span></i><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 13.5pt;">आदि बाल साहित्य की प्रमुख
पुस्तकें।इसके साथ ही शिक्षा विभाग के लिये निर्मित लगभग तीन सौ से अधिक वृत्त
चित्रों का लेखन कार्य।1950 के आस पास शुरू हुआ लेखन एवम सृजन का यह सफ़र 87 वर्ष
की उम्र तक निर्बाध चला।बाल नाटकों का एक संग्रह नेशनल बुक ट्रस्ट से प्रकाशनाधीन।</span></i><span style="font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
डा0 हेमंत कुमार ♠ Dr Hemant Kumarhttp://www.blogger.com/profile/03899926393197441540noreply@blogger.com3